چکیده:
واژه ارتداد از جمله واژه های پرکاربرد در نصوص دینی محسوب می گردد. نظر به حساسیت این واژه یافتن مفهوم صحیح آن امری ضروری به نظر می رسد. همچنین به کار رفتن این عبارت درباره اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله اهمیت بررسی آن را دوچندان می نماید.
در بررسی معنی لغوی ارتداد مشخص گشت میان معنی لغوی و اصطلاحی ارتداد تمایز دارد که برای اولین بار از جانب جوهری صورت گرفته است
نیز می توان سه مولفه را برای ارتداد به معنی فقهی در نظر گرفت: ایمان اولیه، کفر بعد از ایمان و نشان دادن این کفر با فعل یا قول از جانب فرد مرتد. ارتداد به معنی اصطلاحی خود در قرآن کریم با کمک عبارت عن دینه قابل شناسایی است و در معنی لغوی خود که به معنی مطلق بازگشت است نیز در آیات قرآن کریم قابل مشاهده است. همچنین در روایات شیعی و روایات اهل سنت می توان ارتداد را به دو معنی فقهی و لغوی مشاهده نمود.
در نهایت در نگاهی به نظرات شارحان اهل سنت درباره روایات ارتداد صحابه مشاهده شد حصر معنی ارتداد در معنی لغوی یا فقهی امری صحیح نیست و ارتداد می تواند در این روایات به هر دو معنی کاربرد داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"در بررسی معنی لغوی ارتداد مشخص گشت میان معنی لغوی و اصطلاحی ارتداد تمایز دارد که برای اولین بار از جانب جوهری صورت گرفته است نیز می توان سه مولفه را برای ارتداد به معنی فقهی در نظر گرفت: ایمان اولیه، کفر بعد از ایمان و نشان دادن این کفر با فعل یا قول از جانب فرد مرتد.
بنابراین ارتداد به معنی اصطلاحی خود که شامل مولفه های ایمان اولیه، کفر بعد از ایمان و نشان دادن این کفر با فعل یا قول از جانب فرد مرتد است در قرآن کریم با کمک عبارت عن دینه قابل شناسایی است و در معنی لغوی خود که به معنی مطلق بازگشت است نیز در آیات قرآن کریم قابل مشاهده است.
(قاضی نعمان، 1383، ج2، ص479-481، ابن بابویه، 1404(الف)، ج1، ص69، ابن بابویه، 1405، ص317 و 361، خزاز قمی، 1401، 231، 232، 269 و 270، جوهری، بیتا، ص23، طوسی، 1365، ج10، ص137 و 144، طوسی، 1390، ج4، ص254) همان گونه که گذشت معنی اصطلاحی ارتداد دارای سه مولفه ایمان اولیه، کفر بعد از ایمان و نشان دادن این کفر با فعل یا قول از جانب فرد مرتد است."