خلاصه ماشینی:
"پیوند سران باب و بهاء با استعمار تزاری چنانکه مرحوم لنکرانی تأکید کرده،در آثار خود بابیان و بهاییان نکات بسیاری دال بر پیوند سران این دو فرقه با دولت روس تزاری وجود دارد که به برخی از آنها ذیلا اشاره میکنیم: اقدام کنسول روسیه در تبریز توسط نقاش کنسولخانه از جسد باب صبح روز بعد از اعدام72؛وعدهء ملا محمد علی زنجانی(رئیس بابیان زنجان)به پیروانش هنگام جنگ با قشون امیر کبیر،مبنی بر حمایت امپراتوری روس از آنها73؛اعتراض سفیر روسیه(پرنس دالگوروکی) به امیر بابت سرکوب و قلع و قمع بابیان شورشگر در زنجان،74،اقدام دالگوروکی(برای نجات حسینعلی بهاء از زندان ناصر الدین شاه)پس از واقعهء ترور نافرجام شاه،و بدرقهء او توسط غلامان سفارت تا مرز عراق75؛و صدور لوح از سوی حسینعلی بهاء خطاب به امپراتور روس (الکساندر دوم)در تشکر از الطاف امپراتور و سفیر او(دالگوروکی)در ایران.
76 همچنین میتوان به نکات درخور تأمل زیر اشاره کرد:عضویت بستگان نزدیک حسینعلی بهاء بهعنوان منشی در سفارت روسیه در ایران:میررزا حسن نوری(برادر بزرگتر حسینعلی بهاء و میرزا یحیی صبح ازل)،میرزا مجید خان(شوهر خواهر بهاء)و میرزا ابو القاسم خان آهی(خواهرزادهء بهاء)77؛پیوند نزدیک اعضای خاندان افنان(خویشاوندان مادری باب و نمایندگان عباس افندی در ایران)با سفارت روسیه و فعالیت حاجی میرزا محمد تقی خان افنان وکیل الدوله و برادران و پسرانش بهعنوان نمایندگان تجاری روسیه در بمبئی و یزد،و نیز عضویت آقا علی حیدر شیروانی(بهایی و از شرکای تجاری خاندان افنان)در سفارت روسیه در تهران78؛عضویت عزیز الله خان ورقاء،از اعاظم بهاییان تهران در بانک استقراضی روس در تهران،و عضویت برادر وی(ولی الله خان)در سفارت روسیه79؛رهایی میرزا حیدر علی اسکویی و گروهی از بهاییان از زندان شجاع الدوله حاکم آن شهر با مداخلهء کنسولهای روسیه و فرانسه در تبریز،و اقدام غیرمعمول کنسول روسیه به انتقال بهاییان با درشکهء شخصی خود از زندان به کنسولگری و پذیرایی از ایشان80؛حمایت سفارت روسیه از ورقاء(یکی از سران بهاییت)و میرزا حسین زنجانی،زندانیان علاء الدوله حاکم زنجان81؛تألیف کتابهای متعدد توسط رزن روسی و کاپیتان تومانسکی راجع به بابیه و بهاییه."