چکیده:
نیما یوشیج یکی از شاعران معاصر است که در میان اشعار دیوان او صد و هفتاد و یک شعر از تکنیک کانونی پردازی روایت به طور کامل بهره برده است. هدف اصلی این پژوهش کشف و شناخت انواع کانونیسازی در این اشعار بر اساس موقعیّت کانونیساز و میزان تداوم کانونیسازی است. بدین منظور اشعار روایی نیما یوشیج با روش توصیفی - تحلیلی بررسی شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از منظر موقعیّت کانونیساز در اغلب شعرهای روایی نیما، کانونیساز با چشماندازی تمامنما، تمام امور را کانونیسازی میکند. اغلب اشعار تحت سیطرهی راوی-کانونیساز بیرونی است. در بیشتر این اشعار، دانش نامحدودِ راوی-کانونیسازِ بیرونی، کردار و گفتار و پندار دیگران را به نمایش می گذارد. بیشتر اشعار روایی نیما دارای مولفۀ عاطفی جانبدارانه و درون نگر است. اغلب اشعار روایی نیما، بستری شده اند، برای بیان عقاید راوی که با چشماندازی غالب نمایش داده می شود. از منظر میزان تداوم کانونیسازی در این اشعار این نتیجه حاصل شد که بیشتر اشعار روایی نیما از کانونی سازی ثابت برخوردار هستند و راوی آن ها واحد است و تا پایان روایت تغییر نمی کند.
خلاصه ماشینی:
در این روایتها، شخصیت-کانونیساز، همان راوی (در دوران جوانی) است که با ادراک و باورهای مربوط به گروه سنی خویش، همهی آن وقایع را دیده، درک کرده و فهمیدهاست و راوی-کانونیساز (همان شخص در دوران کهنسالی)، رخدادهایی را نقل میکند که در گذشته دیده، درک و باور کردهاست و ممکن است که گذر زمان، سبب تغییر و تحول بسیاری از آن ادراکها و اعتقادها نیز شده باشد؛ برای مثال، در شعر «یادگاری»، راوی از مکانی که در آن متولد شده و تجاربی کسب کردهاست، چنین یاد میکند: اینجاست که من به ره فتادمابـــر و گل و کوه پیـش چشـــم بـــودم بـــا برههـــا همآغــوشآوازهی زنــگ گلـــه در گـــوش با نالـــهی آبهــــا هماهنـــگ1 (نیما یوشیج،1383: 89).
صد و چهل و چهار شعر (معادل 5/84%) از اشعار روایی نیما، دانش نامحدود راوی-کانونیساز بیرونی، کردار و گفتار و پندار و اهداف دیگران را به نمایش میگذارد؛ برای مثال، در روایت «سوی شهر خاموش»، راوی، داستان شهری را روایت میکند که مدتی در خواب است.
2. انواع کانونیسازی بر اساس میزان تداوم کانونیسازی کانونیسازی میتواند ثابت باشد و فقط از دریچهی نگاه یک کانونیساز ارائه شود (Herman & Vervaeck, 2005: 74)؛ صد و پنجاه و نه شعر (معادل 93%) از اشعار روایی نیما از کانونیسازی ثابت برخوردار هستند و راوی آنها واحد است و تا پایان روایت تغییر نمیکند.
از منظر میزان تداوم کانونیسازی در این اشعار، دریافتیم که اغلب اشعار روایی نیما از کانونیسازی ثابت برخوردار هستند و راوی آنها واحد است و تا پایان روایت، تغییر نمیکند.