چکیده:
این پژوهش با بررسی و مقایسه نگرش زیست محیطی زارعان عضو و غیرعضو تعاونیهای تولید کشاورزی در شهرستان شیراز میکوشد تا سازه های موثر بر شکل گیری نگرش زیست محیطی هر دو دسته زارعان را مشخص کند. در پژوهش حاضر از طریق نرم افزار spss، آمارههای تی استیودنت، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه محاسبه شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامهای با سوالات بسته و باز برای جمع آوری اطلاعات از 272 نفر از زارعان شهرستان شیراز بوده است. روایی صوری پرسشنامه توسط استادان بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز و پایاییآن از طریق جمعآوری اطلاعات از 32 زارع خارج از جامعهآماری و آزمون آلفایکرونباخ تایید شد.نتایج این تحقیق نشان داد که زارعان عضو تعاونیهای تولیدکشاورزی نگرش مثبت تری نسبت به حفظ محیط زیست دارند. برپایه نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه، سه متغیر: 1. میزان آگاهی از نتایج مضر برخی فعالیتها، 2. دانش زیست محیطی و 3. اعتقاد به هنجارهای اخلاقی در مجموع توانسته اند 36 درصد از تغییرات در نگرش زیست محیطی زارعان عضو را تبیین کنند. دو متغیر آگاهی از نتایج مضر فعالیتها و ارتباط با کارشناسان کشاورزی نیز حدود 70 درصد از تغییرات در نگرش زارعان غیرعضو را پیش بینی کردند. بنابر نتایج، توصیه میشود که در برنامههای آموزشی تعاونیها، آگاه سازی هر چه بیشتر زارعان از نتایج فعالیتهایشان بر روی منابع پایه زیست محیطی، افزایش دانش زارعان در مورد فعالیتهای حفاظت از منابع پایه زیست محیطی و تربیت اخلاقی زارعان در جهت پایبندی هر چه بیشتر به رعایت اصول اخلاقی در برخورد با محیط زیست مورد تاکید قرار گیرند تا باعث ایجاد نگرش مساعد نسبت به حفظ این منابع شوند
This study was conducted to investigate the attitude of farmers who were members and non-members of agricultural cooperatives toward environmental issues in Shiraz Township، using survey method. Questionnaire was the instrument for gathering data. It included both closed and open ended questions. Multi-stage stratified random sampling was used to collect data from 272 farmers as the research sample. The questionnaire validity was confirmed by faculty members of agricultural extension and education department. A pilot test was done to test the reliability of the questionnaire. The results showed that the member farmers in agricultural cooperative had a more positive attitude than the non- member farmers regarding environmental issues. Also، the results of statistical regression showed that the awareness of adverse consequences، environmental knowledge and moral norms expected thirty- six percent of the variety in member-farmers’ environmental attitude. Two variables of the awareness of adverse consequences and relationship with agricultural experts expected seventy percent of the variety in non-member farmers’ environmental attitude. Finally these recommendations were made for the cooperatives to follow: 1) increasing farmers’ awareness of adverse consequences of their activities (for the ecosystem)، 2) strengthening farmers’ environmental knowledge، 3) providing the moral training for farmers.
خلاصه ماشینی:
با توجه به شکل ١، متغیر وابسته تحقیق ، نگرش زیست محیطی زارعان است و متغیرهای مستقل شامل موارد زیر میباشد: ویژگیهای شخصی(سن ، سابقه کار کشاورزی، سطح سواد و بعد خانوار)، ویژگیهای اقتصادی و محیطی( میزان زمین زراعی، عملکرد زراعی و فاصله مزرعه تا مرکز خدمات جهاد کشاورزی)، دسترسی به منابع اطلاعاتی( ارتباط با کارشناسان مراکز خدمات و شرکت در کلاسهای آموزشی مراکز خدمات )، میزان آگاهی از نتایج مضر فعالیتها ، دانش زیست محیطی و اعتقاد به هنجارهای اخلاقی .
البته گفتنی است کارشناسان مراکز خدمات نیز به دلیل سهولت در جمع آوری و آموزش به زارعان سازماندهی شده در قالب تعاونیها، تمایل زیادی به برقراری ارتباط با آنها دارند که این امر غالبا باعث فراموشی سایر کشاورزان در برنامه های توسعه کشاورزی می شود.
نتایج آزمون همبستگی بین متغیر وابسته با متغیرهای مستقل (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتایج رگرسیون چندگانه بررسی میزان توانایی متغیرهای مستقل تحقیق در پیش بینی نگرش زیست محیطی اعضای تعاونیها حاکی از آن است که سه متغیر میزان آگاهی از نتایج مضر فعالیتها، دانش زیست محیطی و اعتقاد به هنجارهای اخلاقی در مجموع توانسته اند ٣٦درصد از تغییرات در نگرش زیست محیطی زارعان عضو را تبیین نمایند که در این بین ، میزان آگاهی از نتایج مضر فعالیتها با پیش بینی ٢٧ درصد از تغییرات ، بیشترین تأثیر را بر روی جهتگیری نگرش زارعان عضو نسبت به حفظ محیط زیست داشته است (جدول ٣).