چکیده:
آیندهپژوهی در برنامهریزی آمایش سرزمین بـر یـافتن عوامل کلیدی، پیشرانها و فقدان قطعیتهای توسعۀ مناطق در فضای برنامهریزی تأکید دارد تا برنامهریز آمایشی با دراختیارداشتن آنها بهعنوان اهرم کنترل، به نگاشت و مدیریت آیندۀ مطلوب بپردازد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخصهای تأثیرگذار بر تحققپذیری آمایش استان خراسان رضوی، شناخت متغیرهای کلیدی آمایش استان و درنهایت تدوین سناریوهای مؤثر بر تحققپذیری آمایش استان بوده است. فرایند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش توصیفیتحلیلی است. ماهیت دادهها کیفی بوده و روش گردآوری دادهها و اطلاعات بهصورت کتابخانهای، اسنادی و پیمایشی است. تجزیهوتحلیل دادهها مبتنی بر تکنیکهای آیندهپژوهی ازجمله پویش محیطی، تحلیل ساختاری و تحلیل تأثیر متقابل است. نتایج تحقیق نشان میدهد از بین سناریوهای تدوینشده، 22 سناریوی با سازگاری قوی، 2740 سناریوی با سازگاری ضعیف و 1837 سناریوی ناسازگار، پیش روی آیندۀ آمایش استان وجود دارد. از 22 سناریوی محتمل، 8 سناریو وضعیت مطلوب، دو سناریو وضعیت بینابین و 12 سناریو وضعیت نامطلوب دارند. از بین سناریوهای مطلوب، سناریوی شمارۀ یک بهترین سناریوی پیش روی آمایش استان است که تمام وضعیتهای احتمالی آن کاملاً مطلوب است.
خلاصه ماشینی:
دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٠٩/١٧؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٦/١٢/٢٣) چکیده آینده پژوهی در برنامه ریزی آمایش سرزمین بـر یـافتن عوامـل کلیـدی، پیشـران هـا و فقـدان قطعیـت هـای توسـعۀ منـاطق در فضـای برنامه ریزی تأکید دارد تا برنامه ریز آمایشی با دراختیارداشتن آن ها به عنوان اهرم کنترل ، به نگاشت و مدیریت آیندة مطلوب بپردازد.
آمایش سرزمین نوعی هدایت و مدیریت راهبردی است که سعی میکند پیوندهای انسان با فعالیت هایش را در محیط و فضایی که در آن قرار دارد مورد مطالعه قرار داده و با رعایت مسائل زیست محیطی و استفاده از منابع تجدیدپذیر و مقابله با روندهای مخرب محیط زیست ، سیستم فضایی پایداری را فراهم آورد و برنامه های توسعۀ فضایی بلندمدت و پایدار متکی بر مشارکت عمومی را عملی سازد (ابراهیم زاده و همکاران ، ١٣٩٣: ٣٩).
سند چشم انداز ١٤٠٤ کشور به عنوان اولین فعالیت علمی آینده پژوهی در برنامه ریزی آمایش سرزمین است که بر اساس آن محورهای توسعۀ کشور در بخش های مختلف طراحی و تدوین شده و با انجام تقسیم کار منطقه ای ، هرکدام از استان های کشور عهده دار مسئولیت هایی متناسب با قابلیت های خود در راستای تحقق آیندة مطلوب کشور گشته اند.
ابتدا متغیرها و عوامل تأثیرگذار در تحقق پذیری آمایش سرزمین استان خراسان رضوی با استفاده از مطالعۀ کتب و مقالات مختلف ازجمله موسوی و مدیری (١٣٩٤) و عیوضلو (١٣٨٦) و نظر کارشناسان در این حوزه شناسایی می شوند (روش تحلیل محیطی).