چکیده:
ایران و عراق در منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه قرار گرفته و از موقعیت و شرایط خاصی برخوردارند به طوری که مورد توجه قدرت های جهانی قرار گرفته اند. اما عوامل و ارزش های جغرافیایی دو کشور یکسان نیست و ایران در این زمینه برتری زیادی نسبت به عراق دارد.
هدف از این تحقیق بررسی شرایط، موقعیت و عوامل و ارزش های ژئوپلیتیکی دو کشور ایران و عراق و شناخت جایگاه دو کشور در این زمینه است که با بررسی صورت گرفته با روش تحقیقی توصیفی و تحلیلی به این نتیجه می رسد که این شرایط و ویزگی ها در ایران نسبت به عراق بسیار مطلوب تر و برتری قرار دارد.
خلاصه ماشینی:
وضعیت منابع آبی کشور عراق (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به سرچشمه گرفتن دورودخانه زاب کوچک و دیاله از ایران و جریان سایر رودخانه ها از دامنه های غربی سلسله جبال زاگرس در ایران (٢٥ رودخانه ) که سالیانه حدود ٩/٧ میلیارد مترمکعب آبهای سطحی این کشور را به دجله وحوضه آبریز آن سرازیر می کنند (نهازی، ١٣٧٨ :٧١).
این در حالی است که قلمرو فضایی و موقعیت جغرافیایی عراق برخلاف ایران شرایط و زمینه های مساعدی را جهت تکوین هویت و انسجام فرهنگی و انسانی برای ایجاد آرمان سیاسی فراهم نمی نماید.
کشور عراق همچنین با دارابودن حدود ١٠ تا١١ درصد ذخایر نفت کشف شده جهان و قرار گرفتن در رتبه دوم جهانی از این نظر با توجه به موقعیت خود در نظریه بیضی استراتژیک انرژی جفریکمپ قرار گرفته است و در نتیجه نقش مهمی در بازیهای ژئواستراتژیک قرن بیست و یکم ایفا خواهد کرد (نیکسون، ١٣٧٤: ١٣٢).
مقایسه وضعیت شاخص های توسعه انسانی در دو کشور ایران و عراق نیز نشاندهنده آن است که با وجود آنکه دو کشور در بین کشورهای متوسط از لحاظ توسعه انسانی قرار دارند اما نه تنها ایران، بالاتر از عراق است بلکه وضعیت شاخص های توسعه انسانی آن به شدت رو به بهبود است در حالی که در عراق با توجه به مشکلات مختلف ، سقوط اکثر این شاخص ها را شاهد بوده است .
و با وجود اینکه عراق از نظر منابع آبی در وضعیت بهتری نسبت به ایران قرار دارد اما به خاطر موقعیت جغرافیایی ، منابع آبی این کشور با تهدیدهای جدی مواجه است .