چکیده:
توسعه فناوریهای جدید آبیاری، یکی از راه حل های مهم برای تطابق با بحران آب به ویژه در خشکسالی اخیر است. در این راستا طی چند سال گذشته، کاریرد فناوریهای فوق الذکر به منظور بهبود راندمان آب کشاورزی در ایران، توسعه یافته است. ایران در نواحی خشک و نیمه خشک قرار دارد. مطالعه دقیق خصوصیات نظام آبیاری در این نواحی و عوامل موثر برآن می تواند زیربنای مناسبی جهت برنامه ریزی های محلی و ناحیه ای فراهم آورد. این تحقیق با هدف مقایسه تاثیرات اقتصادی و اجتماعی به کارگیری دو نوع سیستم آبیاری سنتی و نوین در جامعه کشاورزان صورت گرفته است. نوع تحقیق کاربردی-توسعه ای و روش آن توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری این تحقیق کشاورزان استفاده کننده از شبکه های نوین آبیاری و کشاورزان سنتی در بخش کهک استان قم هستند. با استفاده از فرمول کوکران از تعداد 1743 خانوار کشاورز و وجود 129خانوار اجراکننده روش های نوین، 110 خانوار کشاورز سنتی نیز در حجم نمونه استفاده شدند. روایی پرسشنامه از طریق اعضای هیئت علمی دانشگاه اصفهان و کارشناسان جهاد کشاورزی پس از چند مرحله اصلاح و بازنگری بدست آمد. پایایی ابزار پژوهش نیز با انجام آزمون مقدماتی از طریق تکمیل 30 پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت و ضریب آلفای کرونباخ (a) برای بخش های مختلف 89 محاسبه شد. نتایج حاصل ازپژوهش نشان می دهد ارتباط معناداری بین تاثیرات اقتصادی و اجتماعی با روش های سنتی و نوین آبیاری وجود دارد. میزان t در روش سنتی در زمینه تاثیر اقتصادی (310/2-) ودر زمینه تاثیر اجتماعی(543/2- ) است. این میزان در روش نوین در زمینه تاثیرات اقتصادی و اجتماعی به ترتیب (224/2-) و (455/2-) می باشد، با توجه به منفی بودن میزان t، میزان میانگین تاثیرات اقتصادی و اجتماعی آبیاری نوین بیشتر از آبیاری سنتی است.
خلاصه ماشینی:
جدول ٢: آمار توصیفی ( طرز تهیه شاخص ها) (رجوع شود به تصویر صفحه) تحلیل یافته های تحقیق برای بررسی نگرش کشاورزان سنتی و نوین پیرامون آثار اقتصادی و اجتماعی اجرای روش های نوین آبیاری از آزمون T تک نمونه ای (آزمون مقایسه میانگین یک جامعه با یک عدد) استفاده شده است .
بدین معنی که اجرای روشهای نوین آبیاری از نگاه کشاورزان سنتی در بعد اجتماعی تأثیر مثبتی بر روی گویه های "میزان آگاهی " ، "تمایل به جایگزینی "، "ماندگاری در روستا"، "افزایش اشتغال"، "کاهش مهاجرت "، "تمایل به استفاده از این روشها" داشته است .
جدول ٦: نگرش کشاورزان نوین پیرامون اثرات اجتماعی روشهای نوین آبیاری (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ:یافته های تحقیق ، ١٣٩١ نتایج حاصل از جدول شماره ٦ میزان اثرگذاری استفاده از روشهای نوین آبیاری را از نظر کشاورزان استفادهکننده از این فناوری نشان می دهد.
کمبود آب در برخی روستاهای منطقه مورد مطالعه و عدم توجه برخی کشاورزان به استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشارو کاهش زمینهای زیر کشت از ٧٧٥٤ هکتار درسال ١٣٨٣ به میزان ٢٥٠٠ هکتار در سال ١٣٩١ (این در حالی است که تعداد کشاورزان از ١٧٤٣خانوار کشاورز در سال ١٣٨٣ به ٤٢٠٠ خانوار در سال١٣٩٠ افزایش یافته است )، محققین را بر آن داشت تا به تحلیل ابعاد اجتماعی مؤثر براجرای روشهای نوین آبیاری پرداخته شود.
Economic Factors Related to Acceptance of Pressurized Irrigation Systems- A case Study in Tehran.
(1998), Adoption and diffusion of drip irrigation technology an econometric analysis.