چکیده:
باران های ابر سنگین و سیل آسای غیرطبیعی در مناطق خشک و کم باران و با پوشش گیاهی تنک در اغلب موارد منجر به رخداد سیلاب های سنگین و غیرقابل پیش بینی شده و همه ساله خسارات سنگینی در بخش های تاسیسات زیربنایی، عمرانی و کشاورزی برای مناطق مرکزی، شرقی و جنوب شرقی کشورمان به بار می آورند. در پژوهش حاضر، به تحلیل همدیدی بارش سنگین 90.6 میلیمتری منجر به سیل 13 بهمن 1389 برابر با 2 فوریه 2011 میلادی شهرستان جیرفت پرداخته شد. ابتدا از طریق داده های ایستگاه های زمینی بارش مذکور شناسایی و سپس با استفاده از داده های جو بالا و ترسیم نقشه های مربوطه بارش سنگین جیرفت مورد تحلیل قرار گرفت. وجود کم فشار چندهسته ای با محور شمالی- جنوبی بر روی ایران مرکزی، کشیده شدن فرود بسیار عمیق با محور شمالشرق- جنوبغرب بر روی روسیه، ترکیه، عراق، عربستان و دریای سرخ و قرار گرفتن منطقه مورد مطالعه در زیر منطقه واگرایی بالایی، استقرار هسته منفی پیچانه در تمامی سطوح جوی برروی جیرفت، بالاسو بودن هوا در تمامی سطوح که موجب صعود هوا و ناپایداری شده و مقادیر تاوایی که گویای جریان واگرایی و صعودی هوا برای تمامی سطوح جو است، همچنین ضخامت زیاد جوکه نشان دهنده جبهه گرم بر روی منطقه می باشد بعلاوه استقرار رودباد بزرگ جبهه قطبی وادغام آن با رودبادهای مستقر در آفریقا از سمت غرب و رودباد مستقر در جنوب شرق آسیا از سمت شرق موجب تشدید ناپایداری ها و ایجاد شرایط باروکلینیک برای شهرستان جیرفت شده است. منابع عمده رطوبتی بارش سنگین جیرفت در سطوح 500 و 700 هکتوپاسکال دریای سرخ و خلیج فارس می باشد، اما در ترازهای 850 و 1000 هکتوپاسکال دریای عرب، خلیج عمان و خلیج فارس نقش اصلی تامین رطوبت بارش سنگین را ایفا می کنند
خلاصه ماشینی:
وجود کم فشار چندهسته ای با محور شمالی - جنوبی بر روی ایران مرکزی، کشیده شدن فرود بسیارعمیق با محور شمالشرق- جنوبغرب بر روی روسیه ، ترکیه ، عراق، عربستان ودریای سرخ و قرارگرفتن منطقه مورد مطالعه در زیر منطقه واگرایی بالایی ، استقرار هسته منفی پیچانه در تمامی سطوح جوی برروی جیرفت ، بالاسو بودن هوا در تمامی سطوح که موجب صعود هوا و ناپایداری شده و مقادیر تاوایی که گویای جریان واگرایی و صعودی هوا برای تمامی سطوح جو است ، همچنین ضخامت زیاد جوکه نشاندهنده جبهه گرم بر روی منطقه می باشد بعلاوه استقرار رودباد بزرگ جبهه قطبی وادغام آن با رودبادهای مستقر در آفریقا از سمت غرب و رودباد مستقر در جنوبشرق آسیا از سمت شرق موجب تشدید ناپایداریها و ایجاد شرایط باروکلینیک برای شهرستان جیرفت شده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) ترسیم نقشه های مربوط به وضعیت ارتفاع ژئوپتانسیل جو برای برای ساعت ٠٠زولو ١٣ بهمن ١٣٨٩ تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال نشان داد که استقرار یک بلوکینگ تیپیک نوع بریده کم فشار بر روی دریای مدیترانه ، جنوب اروپا و بخش هایی از شمال آفریقا شرق با هسته مرکزی ٥٤٧٥ ژئوپتانسیل متر موجب ایجاد ناوه بسیار عمیقی با محور شمالی ـ جنوبی شده، به گونه ای که محور تراف (محل حداکثر تاوایی مثبت ) بر روی بخش هایی از خلیج فارس، دریای سرخ، تا حدودی شرق مدیترانه و عربستان قرار گرفته است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) نگاشت و تفسیر نقشه های پیچانه بارش سنگین ١٣ بهمن ١٣٨٩ جیرفت در تمامی ترازها بیانگر مقادیر منفی پیچانه برروی منطقه مورد مطالعه بوده که گویای وجود پیچانه در سطوح مذکور است .