چکیده:
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای جهان با آن دست به گریبانند، سوانح طبیعی است. ضرورت کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر سوانح طبیعی از جمله زلزله، به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی، شهری و طراحی شهری محسوب می گردد.لذا، اولین گام، شناسایی میزان آسیب پذیری مناطق شهری در برابر زلزله می باشد.از این رو، این پژوهش با هدف شناسایی قطعات آسیب پذیر منطقه 8 شهر تبریز در برابر زلزله انجام گردیده است.در این تحقیق 9 شاخص تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، کاربری، ریزدانگی، دسترسی به مراکز امدادی، فضای باز، کیفیت مصالح، کیفیت ابنیه و فاصله از مراکز خطرزا انتخاب شده و با استفاده از روش ANP و ترکیب مربوط به معیارهای ذکر شده در محیط GIS، آسیب پذیری منطقه 8 تبریز مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که بیش از 43 درصد قطعات منطقه 8 شهر تبریز در برابر زلزله از وضعیت آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد برخوردارند که محدوده های آسیب پذیر بیشتر در محلات مسکونی قدیمی تبریز به دلیل رعایت نشدن حریم ها، وجود قطعات در اندازه های کوچک و خردشدن قطعات، وجود معابر بسیار کم عرض و بن بست های زیاد، وجود ساختمان های بسیار قدیمی و با مصالح کم دوام شرایط نسبتا نامناسبی را برای محدوده موردنظر به وجود آورده و همچنین با توجه نقشه پهنه بندی شده حدود 15.84درصد دارای آسیب پذیری متوسط، 29.94 درصد آسیب پذیری کم مواجه است.لذا، با توجه به آسیب پذیر بودن منطقه لزوم برنامه ریزی صحیح جهت ساماندهی بافتهای مذکور را نمایان می سازد.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق ٩ شاخص تراکم جمعیت ، تراکم ساختمانی ، کاربری، ریزدانگی ، دسترسی به مراکز امدادی، فضای باز، کیفیت مصالح ، کیفیت ابنیه و فاصله از مراکز خطرزا انتخاب شده و با استفاده از روش ANP و ترکیب مربوط به معیارهای ذکر شده در محیط GIS، آسیب پذیری منطقه ٨ تبریز مورد بررسی قرار گرفته است .
نتایج این پژوهش نشان می دهد که بیش از ٤٣ درصد قطعات منطقه ٨ شهر تبریز در برابر زلزله از وضعیت آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد برخوردارند که محدودههای آسیب پذیر بیشتر در محلات مسکونی قدیمی تبریز به دلیل رعایت نشدن حریم ها، وجود قطعات در اندازههای کوچک و خردشدن قطعات، وجود معابر بسیار کم عرض و بن بست های زیاد، وجود ساختمان های بسیار قدیمی و با مصالح کم دوام شرایط نسبتا نامناسبی را برای محدوده موردنظر به وجود آورده و همچنین با توجه نقشه پهنه بندی شده حدود ١٥.
(رجوع شود به تصویر صفحه) دراین رابطه Wi وزن نقشة i ام که امتیازات به دست آمده از مدل ANP برای هر شاخص می باشد و (mapi)Class نقشه های طبقه بندی شده است که در این تحقیق همان نقشه های آسیب پذیری هستند که برای هر کدام از شاخص ها تولید شدهاند (شکل ١٠).
میزان خطرپذیری پهنه ای شهر منطقه ٨ تبریز (رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجه گیری تبریز به عنوان یکی از شهرهای مهم ایران به واسطه قرار گرفتن چندین گسل فعال در اطراف و درون آن از ریسک بالایی در برابر خطر زلزله برخوردار است ، براین اساس بررسی های مربوط به آسیب پذیری لرزهای این شهر یکی از ضروریات مدیریت شهری است .