چکیده:
رقابت ژئواکونومیک کشورهای ساحلی دریای خزر در مواردی مانند رژیم حقوقی این دریا، طرح های انتقال انرژی و نیز بهره برداری از منابع بستر دریا از جمله بحران های ژئوپلیتیکی تاثیرگذار بر امنیت ملی ایران در این منطقه به شمار می روند. هدف این مقاله تحلیل و بررسی بحران های ژئوپلیتیکی دریای خزر با تاکید بر رقابت ژئواکونومیک میان کشورهای ساحلی و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران است.
سوال اصلی مقاله این است که بحران های ژئوپلیتیکی دریای خزر با محوریت رقابت ژئواکونومیک میان کشورهای ساحلی چه تاثیر بر امنیت ملی ایران خواهد داشت؟ یافته های این مقاله نشان می دهد که این رقابت های هم زمینه ساز ناامنی اقتصادی ایران در حوزه معادلات انرژی است و هم این که ایران را از بازارها و شرکای اقتصادی دائمی و پایدار منطقه محروم می کند و هم این که زمینه ساز ناامنی فرهنگی و قومی را در جغرافیای فرهنگی ایران فراهم می کند. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین بحران های ژئوپلیتیکی دریای خزر با تاکید بر رقابت ژئواکونومیک میان کشورهای ساحلی و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
رقابت ژئواکونومیک کشورهای ساحلی دریایخزر در مواردی مانند رژیم حقوقی این دریا، طرحهای انتقال انرژی و نیز بهرهبرداری از منابع بستر دریا از جمله بحرانهای ژئوپلیتیکی تأثیرگذار بر امنیت ملی ایران در این منطقه به شمار می روند.
موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگرفتن این کشور بین روسیه ، آسیای مرکزی و قفقاز و دریایخزر از یکسو و خلیج فارس و اقیانوس هند از سوی دیگر، و راهنداشتن کشورهای شمالی به دریاهای آزاد و مسیر مناسب شمال به جنوب و شرق به غرب کشور از ایران نسبت به سایر مسیرها به دلیل فاصله کوتاهتر و ضریب امنیتی خوب، ایران را دریک موقعیت ارزنده برای برقرارکردن ارتباط کشورهای مذکور با دریاهای بین المللی از طریق دریا، راهآهن و راههای زمینی و هوایی و عبور لوله های نفت و گاز این کشورها به سوی بازارهای بین المللی در آسیا و اروپا قرار داده است .
تسلط بر منابع نفت و گاز که کلید توسعه و رشد اقتصادی در قرن بیست ویکم است ، توجه قدرت های بزرگ را به خود جلب خواهد کرد، در نتیجه جمهوریهای حاکم بر این منابع پرارزش، از احترام خاصی در صحنه روابط بین الملل برخوردار می شوند و قدرت چانه زنی آنها نیز افزایش خواهد یافت ، قدرتهای منطقه ای همانند جمهوری چین ، ایران، ترکیه ، روسیه و پاکستان به دلیل همین منابع خواهان روابط نزدیکتر با دولت های آسیای مرکزی و قـفقاز هستند.