چکیده:
البرز، نوپاترین و کوچکترین استان ـ در میان استانهای سی و یک گانه ایران ـ می باشد. ایران کوچک، قلب ایران، و جایگاه آموزش و پژوهش کشور، از جمله القابیست که به این استان داده شده است. چهارمین کلانشهر ایران ـ که با توجه به روند لجام گسیخته مهاجرت در ایران و مهاجرپذیری در البرز ـ پیش بینی می شود ظرف کمتر از پنج سال، با جمعیتی حدود هفت میلیونی، به دومین کلانشهر ایران بعد از تهران تبدیل شود، آمیختگی و پیوستگی شدیدـ مادی و معنوی ـ (جغرافیایی و انسانی اجتماعی) تهران و البرز، تامین کننده حدود ٤٠ درصد آب شرب مصرفی پایتخت، از جمله ویژگی های ژئوپلتیکی استان البرز می باشد. از آنجا که توسعه استان البرز، تاثیری مستقیم و موثر بر “امنیت و توسعه” تهران و ایران دارد، در تحقیق حاضر، تلاش شده است ضمن معرفی بیشتر البرز و بیان جایگاه آن در کشور، نقش عوامل ژئوپلتیک در توسعه استان، مورد تحلیل قرار گیرد.
ذکر این نکته نیز ضروری به نظر می رسد؛ از آنجا که ـ شاید به دلیل جدیدالتاسیس بودن استان ـ تاکنون تحقیق جامع و مستقلی در این خصوص صورت نگرفته (و در حقیقت مساله ای به این اهمیت نادیده انگاشته شده و یا به فراموشی سپرده شده بود) حقیر با مشورت با چند تن از اساتید و همچنین به توصیه تعدادی از صاحبنظران، اقدام به انجام پژوهش حاضر و انتشار این نوشته کردم.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که توسعه استان البرز، تاثیری مستقیم و موثر بر "امنیت و توسعه " تهران و ایران دارد، در تحقیق حاضر، تلاش شده است ضمن معرفی بیشتر البرز و بیان جایگاه آن در کشور، نقش عوامل ژئوپلتیک در توسعه استان ، مورد تحلیل قرار گیرد.
در پژوهش حاضر با بررسی موقعیت ژئوپلتیک استان البرز، تاریخچه و نقش این استان در تحولات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی کشور و منطقه و موقعیت ویژه مواصلاتی سعی برتبیین و معرفی بیشتر استان (قلب ایران) به منظور یافتن عوامل موثر بر توسعه استان و ارائه راهکارهایی جهت این توسعه با عنایت به اثرگذاری (مستقیم و غیرمستقیم ) استان البرز (ایران کوچک) بر کشور اقدام شده است .
نکته قابل ذکر اینکه دو مجموعه یاد شده و مجموعه های شبیه آنـ که در البرز فراوانند از جمله : قصر سلیمانیه ، کاخ رضاشاه و کاروانسرای ینگی امام ـ هرکدام از ظرفیت ایجاد اشتغال، کسب درآمد و در نهایت ، فراهم کردن شرایط توسعه پایدار برخوردارند، اما تاکنون از این عوامل ژئوپلتیک در توسعه استان هیچگونه استفادهای نشده است .
اما متاسفانه این موقعیت ممتاز نیز نه تنها در خدمت توسعه استان قرار نگرفته ، بلکه ، شاید بتوان گفت فرصت تبدیل به تهدیدشده و حمل ونقل جادهای در البرز به عنصری "ضدتوسعه " تبدیل شده است .