چکیده:
مطالعه حاضر با هدف اولویتبندی نظامهای بهرهبرداری رایج در سطح شهرستان بهبهان براساس الگوی معیشت پایدار انجام شد. براساس الزامات فرایند سلسله مراتبی، الگوی معیشت پایدار در کل در برگیرنده سرمایه های انسانی، اجتماعی، فیزیکی، مالی و طبیعی است که به عنوان معیارهای مقایسه و اولویتبندی در نظر گرفته شدند. زیرمعیارها در سطوح مختلف با استفاده از بررسی منابع و مبانی نظری انتخاب شدند. جهت جمعآوری اطلاعات از هر یک از نظامهای بهرهبرداری خانوادگی، اجارهای و تعاونی، 60 بهرهبردار به صورت تصادفی انتخاب و دادههای مورد نیاز گردآوری شدند. به منظور تعیین وزن هر یک از معیارها و زیرمعیارها در سطوح مختلف و انجام مقایسههای زوجی مربوط به فرایند سلسله مراتبی، از 5 نفر از صاحب نظران موضوع پژوهش کمک گرفته شد. دادههای مورد نیاز با استفاده از نرمافزارهای Excel، SPSS(V20) و Expert Choice تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که از بین معیارهای پنجگانه، معیار سرمایه انسانی، مالی، اجتماعی، فیزیکی و طبیعی به ترتیب با وزنهای 360/0، 354/0، 106/0، 099/0و 081/0 بیشترین سهم را در تعیین پایداری یک نظام بهرهبرداری ایفا کردند. همچنین از سه نظام مورد مطالعه در این پژوهش نظام تعاونی پایدارترین نظام معرفی شد و نظامهای اجارهای و خانوادگی به ترتیب در رتبههای بعدی قرار گرفتند.
The purpose of this study was to prioritize common exploitation systems in Behbahan Township based on sustainable livelihoods model. Capital of sustainable livelihoods model such as: physical، social، human، financial and natural resources were considered as comparison criteria based on analytical hierarchy process requirements. Sub-criteria were chosen at different levels using the knowledge and theoretical foundations. Sixty farmers were selected randomly to collect information from any of the exploitation systems (family، rental and cooperative). In order to determine the weight of each criteria and sub criteria on different levels، 5 questionnaires were completed by experts who were specialists and knowledgeable on the subject of research. A paired comparisons based on the Analytic Hierarchy Process was implemented. Data were analyzed using Excel، SPSS (V20) and Expert Choice software. Results showed that the criteria of human، financial، social، and physical and natural resource capital with the weight of 0.360، 0.354، 0.106، 0.099 and 0.081 played a significant role in determining the sustainability of a farming system. Also، among the three systems studied in this research، cooperative system introduced as the most stable and family and rental systems were in the next rank.
خلاصه ماشینی:
براساس الزامات فرایند سلسله مراتبی ، الگوی معیشت پایدار در کل در برگیرندة سرمایه های انسانی ، اجتماعی ، فیزیکی ، مالی و طبیعی است که به عنوان معیارهای مقایسه و اولویت بندی در نظر گرفته شدند.
Hassanshahi et al) به تجزیه و تحلیل دارایی های مدیریت منابع طبیعی در تعاونی های تولید کشاورزی استان فارس پرداختند و نشان دادند که سرمایه اجتماعی در ٩ تعاونی تولید مورد مطالعه از بالاترین نمره برخوردار بود و به ترتیب سرمایه های انسانی ، طبیعی ، مالی و فیزیکی در ردههای بعدی قرار گرفتند.
وزن و رتبه گزینه های مورد مطالعه از نظر معیار سرمایه فیزیکی (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتایج حاصل از مقایسه سرمایه طبیعی در سه نظام بهرهبرداری خانوادگی ، اجارهای و تعاونی در جدول ٤ و شکل ٣ نشان می دهد که نظام بهرهبرداری تعاونی (با امتیاز ٠/٣٦٦) از لحاظ سرمایه طبیعی بالاترین اولویت را دارد.
نمودار گرافیکی گزینه های مورد مطالعه از نظر معیار سرمایه انسانی / ٠/٣٤١ نظام تعاونی ٠/٣٣١ نظام اجارهای ٠/٣٢٨ نظام خانوادگی در جدول ٨ و شکل ٧ وزن هر یک از سرمایه های مالی ، اجتماعی ، انسانی ، طبیعی و فیزیکی و اولویت بندی آنها آورده شده است .
وزن سرمایه مالی (٠/٣٧٣)، انسانی (٠/٣٤٣)، اجتماعی (٠/٣٩٧)، طبیعی (٠/٣٦٦) و فیزیکی (٠/٣٣٥) نیز در این نظام نسبت به دو نظام بهرهبرداری خانوادگی و اجارهای بیشتر است که نشاندهنده پایداری نظام بهرهبرداری تعاونی در منطقه مورد مطالعه می باشد.
Capital of sustainable livelihoods model such as: physical, social, human, financial and natural resources were considered as comparison criteria based on analytical hierarchy process requirements.