چکیده:
هدف از مقاله پیش رو، واکاوی تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در ایران در سه دههی اخیر میباشد. روش تحقیق مورد استفاده در مقاله، کمّی از نوع توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر تحلیل ثانویهی دادههای مهاجرت سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای 1375، 1385 و 1390 است. نتایج بیانگر تغییر الگوهای جریان مهاجرتهای داخلی به سمت افزایش مهاجرتهای برون استانی است. مهاجرتهای بیناستانی از 35 درصد در دورهی 75-1365 به 40 درصد در دورهی 90-1385 افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد بیشترین مبادلهی مهاجرتی استانهای کشور با استان تهران و استانهای همجوارشان بوده است. استانهای تهران (بههمراه البرز)، سمنان، قم، یزد و اصفهان همواره مهمترین استانهای مهاجرپذیر کشور بودهاند. در مقابل، استانهای آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، اردبیل، ایلام، چهارمحال و بختیاری، سیستان وبلوچستان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، لرستان و همدان از استانهای مهاجرفرست کشور بودهاند. بهطور کلی، با توجه به میزانهای بالای بیکاری و کمبود فرصتهای شغلی در استانهای مهاجرفرست کشور و همچنین نابرابری های توسعه ای، انتظار میرود جریان مهاجرتهای بین استانی در کشور افزایش یابد.
خلاصه ماشینی:
مرکز آمار ایران ، نتایجی از مطالعه مهاجرت های استانی (١٣٦٥-٧٥) بر اساس نتایج سرشماری سال ١٣٧٥ نشان داد که از مجموع ٢٩٣٩٩٢١ نفر مهاجرانی که طی دوره ی مذکور در بین استان های کشور جابجا شده اند، بیشترین تعداد به استان تهران با ٨٣٧٣٧٠ نفر و کمترین به چهارمحال وبختیاری با ١٣٩٩٩ نفر وارد و ساکن شده اند.
بررسی استان ها از نظر مهاجرپذیری و مهاجرفرستی طی دوره ی ٧٥- ١٣٦٥، به ترتیب ٦ استان تهران ، اصفهان ، خوزستان ، قم ، سمنان و یزد مهاجرپذیر و سایر استان ها مهاجرفرست بوده اند (١٩٩٨,Statistical Center of Iran).
روند مهاجرت های برون استانی در دوره ی ٩٠-١٣٨٥ نسبت به دوره ی ٧٥-١٣٦٥ برای کل کشور و استان های اردبیل ، ایلام ، بوشهر، تهران ، چهارمحال و بختیاری، زنجان ، سمنان ، سیستان و بلوچستان ، کردستان ، کرمانشاه ، گلستان ، گیلان ، لرستان ، مازندران ، مرکزی، همدان و یزد افزایش داشته است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) 14 تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استان های ایران طی دوره های ٩٠-١٣٦٥، بیشتر مهاجران برون استانی وارد تهران ، خوزستان ، اصفهان ، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، فارس ، قم و البرز شده اند.
در رتبه بندی استان های کشور برحسب مهاجران خارج شده طی دوره ی ٩٠-١٣٦٥، بیشترین درصد برای استان های تهران ، خوزستان ، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، اصفهان ، فارس ، همدان ، کرمانشاه ، گیلان و مازندران بوده است .