چکیده:
هدف پژوهش حاضر تحلیل کمّی و کیفی (آمیخته تشریحی) مولفههای مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در آموزش عالی بود. در بخش کمّی، پیمایش میزان لحاظ شدن شرایط پرورش تفکر انتقادی در مولفههای مدیریت کلاس درس و همچنین شناسایی استادان شاخص در این زمینه مد نظر بود. در این خصوص، از جامعه 2258 نفری دانشجویان مقطع کارشناسی علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تعداد330 نفر با فرمول کوکران بهعنوان نمونه پژوهش انتخاب و دادهها از طریق پرسشنامه محقق ساخته دوبخشی جمعآوری شدند. نتایج آزمونهای آماری نشان داد که شرایط پرورش تفکر انتقادی در مولفههای برنامهریزی و سازماندهی کمتر از حد متوسط، در مولفههای رهبری و انضباط بالاتر از حد متوسط و در مولفه ارزشیابی در حد متوسط لحاظ شده است. ضمن آنکه تعداد 20 استاد شاخص شناسایی شد. در بخش کیفی در چارچوب روش پدیدارشناسی و بهرهگیری از روش نمونهگیری هدفمند، تجارب زیسته استادان شاخص در خصوص چگونگی مولفههای مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختارمند بررسی و در دو سطح کدگذاری باز و محوری تحلیل شد. یافتههای این بخش به شکلگیری 12 مقوله اساسی و درهمتنیده انجامید. این مقولات بهعنوان ویژگیهای اساسی مولفههای مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در ارتباط با یکدیگر زمینه پرورش تفکر انتقادی دانشجویان در کلاس درس دانشگاهی را فراهم میآورند.
خلاصه ماشینی:
در بخش کمي ، پيمايش ميزان لحاظ شدن شرايط پرورش تفکر انتقادي در مؤلفه هاي مديريت کلاس درس و همچنين شناسايي استادان شاخص در اين زمينه مد نظر بود.
اساسي ترين عنصر تدريس مطلوب مديريت کلاسي است ؛ اصولا تحقق اهداف در کلاس درس مانند ساير سازمانهاي اجتماعي مستلزم انجام دادن وظايفي همچون برنامه ريزي ، سازماندهي ، رهبري ، نظم و انضباط و ارزشيابي است ، چرا که با انجام دادن صحيح اين کارکردها يا مؤلفه ها زمينه شکل گيري تدريس مطلوب و به دنبال آن تحقق اهداف تربيتي و پرورشي کلاس درس فراهم مي شود (٢٠٠٨ ,Agha Hosseini &Rajaipour, Kazemi ).
شايد به همين دليل است که کمتر تحقيقي را در ايران مي توان يافت که نتايج آن نشان دهنده سطح مطلوب تفکر انتقادي در ميان دانشجويان ايراني باشد & Khodamoradi, Seyed Zakerin, Shahabi, Yaghmaie) Alavi Majd, 2011; Anajafi, Zera'at, Soltan Mohammadi, Ghabchipour & Kohan, 2009; Mirmulai, Shabani, Babaee, & Abdagh, 2004; Barkhordari, 2011; Amini, Madani & Asgarzadeh, 2014; Gharib, Rabieian, Salsali, (٢٠٠٩ ,Khalkhali &Hadjizadeh, Sabouri Kashani .
سؤال اصلي پژوهش اين بود که معلمان دانشگاهي به چه ميزان شرايط و الزامات پرورش تفکر انتقادي دانشجويان را در مؤلفه هاي مديريت کلاسي خويش لحاظ کرده اند و اينکه اساسا مؤلفه هاي مديريت کلاس درس مبتني بر تفکر انتقادي چگونه است ؟ براي توجيه چرايي و ضرورت اتخاذ چنين رويکردي در مواجهه با مسئله پژوهش ، ابتدا چارچوب نظري مفاهيم مديريت کلاس درس و تفکر انتقادي تشريح و سپس ، ضمن بيان پيشينه تحقيقاتي مرتبط و شناسايي شکافهاي نظري و روشي ، مدل مفهومي پژوهش طراحي و در چارچوب آن فرايند علمياتي پژوهش طراحي و تبيين شد.