چکیده:
بررسی عوامل موّئر بر استقرار مراکز مهم تمدنها و شناخت دقیق آنها, در حیطة علوم مختلفی است که بهوسیلة آنها زمینههای
ظهور و فروپاشی تمدنها را مطالعه و شناسایی میکنند. در این میان بررسیهای زمینباستانشناسی که با استفاده از مطالعات
ژئومورفولوژی و زمینشناسی به مطالعة تاریخ گذشتة انسان میپردازد. ابزاری سودمند در مطالعات باستانشناسی است. یکی از
حوزههای فرهنگی ایران که اهمیت زبادی در مطالعات زمینباستانشناسی دارد., «دشت الشتر» در استان لرستان است که بهدلیل
داشتن سکونتگاههای تاریخی و ویژگیهای طبیعی مناسب. از قابلیتهای فراوانی برای مطالعات باستانشناختی و زمینباستانشناسی
برخوردار است؛ ازجملة این سکونتگاهها «نپة گربران» در شمال دشت الشتر است. این تپه از بزرگترین و مهمترین استقرارگاههای
دشت الشتر بهشمار میرود و دارای سابقة استقرار ۸۰۰۰ ساله است؛ آزاینرو در این پژوهش با توجه به ویژگیهای ژئومورفولوژی و
تاریخی این سایت و با توجه به این پرسش که گذشتگان تا چه حد به عوامل زمینریختشناسی توجه داشتهاند و این استقرارگاه
کدام فرایندها و زمینریختها بوده است؛ با استفاده از تصاویر ماهوارهای, نقشة توپوگرافی و نقشة زمینشناسی ویژگیهای
زمینریختشناسی تاثیرگذار در استقرار این سایت شناسایی شد. سپس با استفاده از نرمافزاز GIS نقشة ژئومورفولوژی محدود آن
تهیه شد. همچنین در این پژوهش با ایجاد ترانشه, ویژگیهای رسوبی محل این سایت نیز بررسی شد. سپس از نرمافزار GRADISTAT برای تحلیل آماری رسوبها بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان میدهد. این سکونتگاه بهدلیل دسترسی به آب کافی و رسوبات
حاصلخیز, در قسمت انتهایی مخروطافکنه مستقر شده است. مطالعات رسوبشناسی نیز نشان میدهد., این محدوده در کواترنر بهطور
متناوب تحتتاثیر جریانهایی با انرژی کم و زیاد قرار گرفته است. رسوبهای ربزدانة ناشی از جریانهای کمانرژی, شرایط مساعدی
برای استقرار فراهم کردهاند. از طرف دیگر, رسوبات درشتدانه نیز نشان میدهد که جریانهای سیلابی نیز هر از گاهی منطقه را
قرار دادهاند؛ با این حال این جریانها در جابجایی و از بین رفتن این استقرارگاه نداشتهاند و تخلیة این سایت در سال
1356 بهدلیل انجام بررسیهای باستانشناسی بوده است. این الگوها منعکسکننده توجه گذشتگان به مسائل زمینریختشناسی در
استقرار این سکونتگاه است.
Geomorphology is one of the natural factors which has played on outstanding role in establishing settlements, such as Geriran hill, in North Aleshtar plain. in the present study , considering geomorphology and historical this site, and considering this question have been considered to the geomorphology, The geomorphology features of this site were examintion.in this study, with respect to geomorphological and historical features Geriran , using satellite images, topographic and geological maps.In order to understand the role of geomorphological elements in the establishment of historical site Geriran in north Aleshtar a series of geomorphological and sedimentological studies have been carried out, sedimentological surveys and geomorphological maps in this study can greatly contribute to archeological studies . Analysis of the results showed that adequate water and fertile sediments provided a basis for establishment of sustainable settlement, As well as the evacuation of this site in 1356 and has been due to archeology survey.however geomorphological factors have had a little effects on the site, replacement and destruction. these patterns reflected condditions considering geomorphological features in the establishment of this settlement.