چکیده:
صنعتگران در اصفهان - به عنوان یکی از مناطق شناخته شده صنعت و هنر ایران- به تولید
محصولاتی روی آوردند که به طور سنتی در ساخت آنها تخصص داشتند. با این حال وقوع انقلاب
صنعتی در اروپا و رقابتهای استعماری اروپائیان در این دوره، اوضاع اقتصادی ایران را نیز به شدت
تحت تاثیر قرار داد. تحت تاثیر این وقایع، کمبودهای داخلی نظیر تکیه بر تولید سنتی و دستی و عدم
ارتقای زمینه های موثر در بازرگانی کشور نظیر ساخت جاده اوضاع را تشدید نمود و تاثیرات سیاسی،
اقتصادی و اجتماعی فراوانی بر ایران دوره قاجار بر جای گذاشت. در این پژوهش به روش توصیفی-
تحلیلی و به شیوه مطالعه کتابخانه ای به بررسی نحوه و تاثیرات حضور کمپانی های خارجی در اصفهان
دوره قاجار پرداخته می شود
خلاصه ماشینی:
از جانب دیگـر لازمـه سـلطه سیاسی و نظامی بر ایران دوره قاجاریه به منظور ایجاد توازن قوا میـان دو کشـور رقیـب روسـیه و انگلیس ، تسلط اقتصادی بر ایران نیز بود که در اکثر مواقع زمینه های هرچند اندک پیشرفت را نیـز از صنعتگر ایرانی سلب مینمود باید گفت در کنـار عامـل خـارجی یعنـی حضـور اروپائیـان برخـی زمینه های داخلی نظیر عدم توجه به صنایع ملی، فقدان فناوری مدرن در تولید محصولات ، وارادت بیرویه و عقد قراردادهای اقتصادی یک جانبه ، عدم توجه به زیرساخت های کشور و ارتقای آنـان به منظور بهبود بازرگانی نظیر توجه به مسیرها و جاده های بازرگانی ادامه مسیر صنعت ایرانی را بـا مشکلات عدیده ای روبرو نمود.
به گونـه ای کـه رقابت هـای دولت هـای اروپـایی بـر سـر گسـترش سرزمین های تحت سلطه خود و موقعیت جغرافیایی بینظیـر ایـران بـه خصـوص قـرار گـرفتن در مرزهای روسیه و هند از جمله مهم ترین دلایل وارد شدن ایران در معادلات اروپاییان بود (مارکـام ، .
رونـد حضـور کشورهای خارجی و ایجاد نمایندگی در ایران دوره قاجاریه به گونه ای ادامـه یافـت کـه در اواسـط عصر ناصری دولت های روسیه ، انگلیس ، فرانسه و عثمانی در ایران نمایندگی و سفارت خانه دائمـی داشتند و بعضی دولت ها نظیر پروس نیز برای مدت کوتاهی به تهـران سـفیر اعـزام نمـوده بودنـد (پولاک، ١٣٦١: ٢٩٧).
(85 نتیجه مهم ترین عاملی که در دوره قاجار نه تنها اقتصاد اصفهان بلکه اقتصـاد ایـران را عمومـا در مسـیر رکود و زوال هدایت نمود، حضور دولت های خارجی میباشد که اکثرا از طریق کمپانیهای وابسـته به خود درصد تصاحب بازار ایران بودند.