چکیده:
یکی از اصطلاحات مهم که کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) در روانپزشکی خود به کار برده، کهنالگو (Archi type) است که اقسام مختلف دارد. از برجستهترین کهن الگوهای مطرح شده توسط یونگ، کهنالگوی پیرخردمند است. این کهنالگو غالباً در شخص به صورت راهنما و در ادبیات و اساطیر، در قالب شخصیت پیران خردمند روشنضمیر، نمود پیدا میکند. یونگ در آثار خود شاخصههایی همچون دانش، تعمق، بینش، خرد، زیرکی، جذبه، بیمرگی و نیز ارتباط با ماوراءالطبیعه را برای آن برشمردهاست. بنابراین میتوان گفت مهمترین ویژگی پیرخردمند از نظر یونگ، راهنمایی و دستگیری خردمندانۀ قهرمان در زمان بروز مشکلات میباشد. با توجه به بنمایههای تعلیمی و سیاسی کلیلهودمنه که در قالب حکایت و داستان، بیان شده، در این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی، سعی شدهاست ویژگیهای برجسته و بارز قهرمانان حکایات کلیلهودمنه با خصوصیات مطرح پیرخردمندِ یونگ مقایسه شود. تقریباً میتوان گفت مهمترین ویژگیهای پیرخردمند یونگ، در کارکرد و سیمای قهرمانان، شاهان و وزیران مطرح شده در کلیلهودمنه، از قبیل راهنمایی، همراهی، سیمای دلنشین، خردمندی و برخورداری از قدرت پیشگویی به وضوح دیده میشود.
خلاصه ماشینی:
تحلیل کهن الگوی «پیرخردمند در کلیله ودمنه » ( علمی – پژوهشی) * سمیه حدادیان ١، دکتر علی حیدری ٢و٣، دکتر قاسم صحرائی١و٣ چکیده یکی از اصطلاحات مهم که کارل گوستاو یونـگ (Carl Gustav Jung) در روان پزشـکی خود به کار برده ، کهن الگو (Archi type) است که اقسام مختلـف دارد.
١-٢- پیشینۀ تحقیق در زمینۀ تحلیل پیرخردمند در ادبیات فارسی آثاری نگاشته شده است کـه عبـارت انـد از پایان نامۀ: «راهنما در مثنویهای عطار و بررسی میزان انطباق آن با کهـن الگـوی پیرخردمنـد از دیدگاه یونگ » نوشتۀ (زارعی: ١٣٨٩) و مقاله های: «لزوم نقـش کهـن الگـوی پیرخردمنـد در تعلیم بشر» نوشتۀ: (بارانی و تیموری فتحی، ١٣٩٤: ٦٢-٩٩)، «تطبیق پیرمغان دیوان حافظ با کهن الگوی پیرخردمند یونگ » نوشتۀ: (گرجی و تمیم داری، ١٣٩١: ١٥١ – ١٧٧)، امـا بـه طور ویژه در حوزة تحلیل پیرخردمند در کلیله ودمنه تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است .
یکی از مهم ترین اهداف این پژوهش نشان دادن وجود اشـتراکات و تشابهات باورها و اعتقادات مطرح شده در متون کلاسیک ادبیات فارسی با نظریه های نـوین روان شناسی و انشان شناسی مدرن امروزی (کهن الگوی پیر خردمند) است .
٢-٢- کهن الگوی پیرخردمند در اقوام و ملل مختلف متون ادبی اکثر ملل ، سرشار از داستان هایی با محوریت پیر فرزانه است و میتوان در اساطیر گوناگون جهان به نمونه های فراوانی که نماد این کهن الگو به شمارمیروند، اشاره کرد.
«شخصیت دیگری که یونگ در ادبیات و اساطیر غربی بـه عنـوان کهـن الگو ذکر کرده است ، افسونگری مرموز به نام «مرلین » (Merlin) اسـت » (یونـگ ، ١٣٩٠: .