چکیده:
تاریخ نویسی نهضت جنوب را تا حدود زیادی می توان متاثر از جنگ جهانی اول و پیامدهای حاصل از این جنگ در جنوب دانست. این رویداد مهم که صفحات جنوبی ایران زمین را در اواخر دوران قاجار به مرکزیت بوشهر درگیر خود ساخت به عنوان یکی از رویدادهای تحول ساز و به عنوان محوری ترین موضوع مد نظر تاریخ نویسان خطة جنوب قرار گرفت. انعکاس حاصل از پیامدهای این رویداد را می توان در مقوله های مختلف سیاسی اجتماعی و فرهنگی مشاهده نمود. مهم ترین مولفه تاریخ نگاری نهضت جنوب را می توان برخورداری ازیک حس شهر وطنی و تفاخر بومی دانست که از علاقه مورخین به تاریخ نگاری محلی نشات می گرفت. علاوه براین، شیوة روایی خاص وقایع نگارانی چون رکن زادة آدمیت و علیمراد فراشبندی که با نگاهی حماسی و متاثر از انگیزش های ملی و مذهبی به نگارش این رویدادها پرداختند را می توان از جمله مهم ترین خصیصة تاریخ نگاری نهضت جنوب دانست. تاریخ نگاری نهضت جنوب که در راستای تبیین مبارزات ملی مذهبی مردمان خطه جنوب نگاشته شده توانسته از طرفی زوایای پیدا و پنهان مبارزان، شخصیت ها و استراتژی جنگی این مبارزان را در دل تاریخ به تصویر بکشد. عینییت بخشیدن به وقایع بغرنج این برهه از تاریخ جنوب و ترسیم سیمای طبقات پایین جامعه آن روز بوشهر عهد قاجاری در تقابل با تجاوز نیروهای بیگانه از نقاط عطف تاریخ نگاری نهضت جنوب به شمار می رود که در این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی به آن پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
علاوه براین ، شیوة روایی خاص وقایع نگارانی چون رکن زادة آدمیت و علیمراد فراشبندی که با نگاهی حماسی و متأثر از انگیزش های ملی و مذهبی به نگارش این رویدادها پرداختند را میتوان از جمله مهم ترین خصیصۀ تاریخ نگاری نهضت جنوب دانست .
(سعادت ، ١٣٩١: ٥٠) بخش هایی از کتاب تاریخ بوشهر، نوشتۀ سعادت مربوط به سالهای پیش از جنگ جهانی اول است ، اما بیشتر مطالب این اثر مربوط به آن مقطع زمانی است که همزمان شده بود با اشغال بوشهر و حضور شیخ در شیراز.
مهم ترین مؤلفۀ تاریخ نگاری شیخ محمد حسین سعادت را در کتاب تاریخ بوشهر میتوان در مواردی چون ؛ به کاربردن سبکی ساده ، ادیبانه و در عین حال قابل فهم و همچنین همه جانبه نگری و انعکاس اندیشه های ترقی خواهانۀ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی وی از خلال اثرش دانست که محقق و پژوهشگر امروزی را در ترسیم سیمایی از بوشهر عصر قاجار بسیار یاری می رساند.
در پایان ودر یک جمع بندی کلی میتوان سبک تاریخ نگاری رکن زادة آدمیت را که به منظور ثبت و ضبط وقایع تاریخی قیام جنوب در بوشهر و سایر نواحی فعال در این جنگ صورت پذیرفت بر دو اصل اساسی استوار دانست .
به طور کلی ساختار 127 تاریخ بر مبنای نوعی استدلال گذاشته شده است و استدلال نیز در تاریخ چیزی به جز بررسی روایت های تاریخی از قبل وقایع و رخدادهای زمان مورد مطالعۀ مورخ نمیتواند باشد، که به نظر میرسد دکتر مشایخی در آثار تألیفی خویش در باب نهضت جنوب و سایر آثار خویش به خوبی از عهدة این کار برآمده است .