چکیده:
معراج نامه ها از گونه های کهن در ادب دینی هستند و نمونه های کمابیش مشابهی در فرهنگ های جهان دارند. ارداویراف نامه مفصل ترین معراج نامه مزدایی است که داستان سفر روحانی ویراف به جهان دیگر و بازگشت پیروزمندانه وی را گزارش کرده است. به باور جوزف کمبل، سفر قهرمان در متون روایی همه ملت های جهان از ساختار واحد و مشابهی برخوردار است که بر آمده از ناخودآگاه جمعی است. اهمیت این پژوهش تلاش برای تجلی مولفه های فرهنگ پیشین ایرانی در چنین آثاری با تکیه بر نظریه های پذیرفته جهانی است که با هدف تبیین مراحل سفر قهرمان (ویراف) در ارداویراف نامه بر اساس الگوی کمبل با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و دستاورد پژوهش حاکی است که سفر ویراف با مراحل سه گانه (عزیمت، تشرف و بازگشت) سفر قهرمان در الگوی کمبل تا حدودی هم خوانی دارد و در مواردی از زیرگونه های هفده گانه فاقد معادل است که دلیل آن نوع نگرش به سیمای قهرمان در ساحت هدف های دینی و اسطوره ای و نیز تفاوت بنیادین موضوع معراج با سفر قهرمان است
خلاصه ماشینی:
اهمیـت ایـن پـژوهش تلـاش بـرای تجلی مؤلفه های فرهنگ پیشین ایرانی در چنین آثاری با تکیه بر نظریه های پذیرفتۀ جهـانی است که با هدف تبیین مراحل سفر قهرمان (ویراف ) در ارداویراف نامـه بـر اسـاس الگـوی کمبل با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و دستاورد پژوهش حاکی اسـت کـه سـفر ویراف با مراحل سه گانۀ (عزیمت ، تشرف و بازگشت ) سـفر قهرمـان در الگـوی کمبـل تـا حدودی هم خوانی دارد و در مواردی از زیرگونه های هفده گانه فاقد معادل است کـه دلیـل آن نوع نگرش به سیمای قهرمان در ساحت هـدف های دینـی و اسـطوره ای و نیـز تفـاوت بنیادین موضوع معراج با سفر قهرمان است .
٢-١- مبانی نظری پژوهش گشودن افقی تازه فراروی درک خواننده از متن و کوشش بـرای فهـم و کشـف زوایـای ناشـناختۀ آن ضرورت پژوهش های ادبی مبتنی بر نظریه است که پژوهش پیش رو با نگاه بـه ایـن ضـرورت انجـام شده و هدف آن تبیین مراحل سفر روحانی ویراف در ارداویراف نامه بـر اسـاس الگـوی سـفر قهرمـان کمبل و تحلیلی مبتنی بر نقد کهن الگویی از این کتاب است تا جامعیت ایـن معراج نامـۀ روحـانی را بـر اساس یک الگوی پذیرفتۀ جهانی نشان دهد.
ووگلر میگوید: همۀ قهرمانـان در ایـن مرحلـه بـا موانعی روبه رو میشوند (ووگلر، ١٣٩٤: ٨١)، اما برای قهرمان دینی چنان موانعی وجـود نـدارد، چنـان که وارونۀ الگوی کمبل ، مبنی بر مواجهۀ قهرمان با نگهبانان آستانه (کمبـل ، ١٣٨٦: ٨٥)، هـیچ نگهبـان و نیروی بازدارنده ای راه را بر ویراف نمیبندد و او در ابتدای ورود بـه جهـان مینـو بـا سـروش اهلـو و آذرایزد دیدار میکند و تمام مراحل سفر را با راهنمایی آن ها سـپری مـیکنـد (ارداویـراف نامـه ، ١٣٨٢: ٥٠).