چکیده:
در چند دهة اخیر در ایران رشد جمعیت شهری با توسعة ناموزونافقیشهر و ازبینبردن منابع کشاورزی و طبیعی اطراف شهرها همراه بوده است. در این بین، بسیاری از شهرها منابع فضایی ارزشمند اما فرسودهای دارند که در حال حاضر راهگشای بسیاری از مشکلات شهرهاست. به همین منظور مسئلة بهسازی و نوسازی این فضاهای با ارزش مدنظر قرار گرفته است. در این بین، رویکرد رشد هوشمند که در ایالاتمتحدة آمریکا مدل مدیریت رشد است، توجه ویژهای به ظرفیتهای درونی شهر دارد؛ بنابراین، ایدة اصلی پژوهش حاضر توسعة درونی شهر با تأکید بر توسعة مجدد بافتهای فرسوده است. برای این منظور در این مقاله از مدل منطقهبندی فرممحور، یکی از ابزارهای اجرایی رویکرد رشد هوشمند، با پهنهبندیکردن شهر برازجان در محیط نرمافزاری GIS استفاده کردهایم تا سیاست «کد توسعه» نقشة «زونبندی عرضی» و توان و استعداد توسعة بافتهای فرسودة شهر بررسی شود. این پژوهش از نظر هدف جزء پژوهشهای کاربردی- پژوهشی، و از نظر روش جزء پژوهشهای توصیفی- تحلیلی و اسنادی- میدانی است. در روند پژوهش نیز مطالعاتی بر بافت فرسوده در زمینههای جمعیتی، کاربری، کالبدی و دسترسی انجام شده است. براساس مدل منطقهبندی فرممحور مشخص شده است که بافتهای فرسودة شهر برازجان پتانسیل لازم را برای توسعة درونی شهر دارند. براساس این مدل، الگوی TND برای توسعة محلههای مسکونی و الگویRCD، برای توسعة محلههای مسکونی و تجاری استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
این مقاله برگرفته از پایان نامۀ کارشناسی ارشد با عنوان «بررسی توسعۀ درون زای بافت های فرسوده با استفاده از رویکرد رشد هوشمند (نمونۀ موردی: شهر برازجان )» است که در دانشگاه کاشان انجام شده است .
چنین شکلی از توسعه ، الگویی از شهری بیمار به شمار میآید که انسجام کالبدی و فضـایی خـود را از دست داده است ؛ بنابراین ، با توجه به ساختار ناپیوسته و پراکندگی شهر برازجان در توسعه های سال هـای اخیـر و تصـرف زمین های کشاورزی در اطراف شهر میتوان از ظرفیت و پتانسیل بالقوة بافت های فرسودة شهر، به منظـور بـرون رفـت از این معضل استفاده کرد.
سطوح زون بندی مناطق درکدهوشمند (رجوع شود به تصویر صفحه) مرحلۀاول :تعریف استعدادتوسعۀمناطق درمقیاس ناحیه در این مرحله با استفاده از ویژگیهای جغرافیایی و خصوصیات شهری به تبیین و ترسیم بخش های شش گانه در منطقـۀ شهری پرداخته شده و به کمک آن استعداد توسعه در هر بخش مشخص میشود.
مرحلۀدوم :پهنه بندیپتانسیل توسعه درمقیاس اجتماع در این مرحله ، پهنه بندی پتانسیل توسعۀ زمین براساس روش پهنـه بنـدی مبتنـی بـر فـرم صـورت مـیگیـرد؛ محـدودة موردمطالعه براساس ویژگیهای مکانی و فرم توسعه ، مانند فاصله از دسترسیهای اصـلی و فرعـی ، فـرم قطعـه بنـدی و درواقع مشخصه هایی که میزان مرکزیت یک محدودة شهری را مشخص میکند به پهنه هایی تقسیم میشود که شـامل محدودة توسعۀ خوشه ای (CLD)١، محله ها (TND)٢ و مراکز شهری (RCD)٣ در محدودة موردمطالعه است .