چکیده:
در ایران باستان بنا بر سنتی دیرینه جامعه به سه یا چهار طبقه تقسیم میشد. صاحبنظران بر این باورند که این میراث مشترک به دوران هندواروپایی برمیگردد که رد پای آن را میتوانیم در جوامع و باورهای اقوام هندواروپایی بیابیم. بررسی منابع حاکی از وجود طبقات مختلفی در جامعه ایران باستان بوده است ازجملهی این طبقات روحانیون، جنگجویان، دبیران، کشاورزان و صنعتگران بوده است. اما موضوعی که مهم است، اینکه آیا این تقسیمبندی بر پایه باورهای مذهبی و خدایان آنان حاصلشده و یا عاملی اجتماعی هم در آن دخیل بوده است. تقسیمبندی طبقات اجتماعی در متون دینی و غیردینی چه تفاوتی باهم داشته است. ازآنجاکه بیشتر اطلاعات و دادههای ما از متون دینی و غیردینی ایران باستان است، در پی یافتن منشأ این تقسیمبندی و چگونگی این تقسیمبندی در تاریخ ایران باستان هستیم.
خلاصه ماشینی:
طبقات اجتماعی در جوامع هندواروپایی با بررسی تطبیقی واژه ها و اساطیر هندواروپایی، چون ایران ، هند، یونان و ایتالیا می توان به میراث مشترک سنن هندواروپایی آنان پی برد که ساختار اجتماعی و سلسله مراتبی بر پایه سه پیشه اصلی (روحانیون ، جنگجویان و کشاورزان ) داشته اند (Benveniste١٩٦٦٢٨٠).
در فصل ١ بند ١٦ شکند گمانیک ویچار دراین باره آمده " کار گیتی را اهوره مزدا معین می کند – که همچون انسان است - همانند چهار طبقات پیشه : سر آن ، روحانیون ؛ دست ها، جنگجویان ؛ شکم ، کشاورزان ؛ و پاها، صنعتگران "(Muller١٨٨٥١١٩).
(٣٢ (٢)٣ Yarshater٢٠٠٨)البته ، منابع پهلوی ادامه همان سنت اوستایی را نشان می دهد؛ چراکه در متون دینی از دبیران نامی به میان نیامده است و ما برای روشن شدن آن به ذکر این منابع می پردازیم : در کتاب مینوی خرد در مورد طبقات در پرسش ٣٠ (وست ٣١) چنین آمده است : " پرسید دانا از مینوی خرد که وظیفه هر یک از طبقات روحانیون (ssrua) و نظامیان (raratishta) و کشاورزان (sstryova) چیست ؟.
البته باید به یادداشت که این مناصب در یک زمان و یا آغاز سلسله ساسانی ایجاد نگردید، بلکه از گسترش مراتب و القاب دستگاه مذهبی و اداری حکومت پدید آمده بودند و تا سده پنجم میلادی هر طبقه ، رئیس خاص خود را داشت که ما از دو تای آن ها به نام موبدان موبد یا رئیس موبدان و هیربدان هیربد یا آموزگار مراقبین آتش آگاه هستیم ((Daryaee٢٠٠٩٤٣.
A. 2007 – A Etymology Dictionary of the Proto-Indo-European Language.