چکیده:
از جمله اوراق بهاداری که مورد توجه جوامع مختل قرار گرفته است میتوان به اوراق یا صکوک مرابحه اشاره کرد. اوراق مرابحه جزء آن دسته از اوراقی است که سود پیش بینی شده در آن معین است، لذا از خطرات و ریسکهای کمتری در مقایسه با دیگر اوراق مشابه برخوردار میباشد و میتواند نظر طیف گستردهای از سرمایهگذاران را به خود جلب نماید. این اوراق به عنوان سندی است که نشانگر مالکیت دارنده آن بر کالایی است که به صورت مرابحهای خریداری شده است. معمولا مالکیت دارنده اوراق بر کالای منظور، به دلیل اینکه هر ورقهای سقفی از لحاظ قیمت به خود میبیند، مالکیت مشاعی است. برای اوراق مرابحه 4 نوع بیان شده است اوراق مرابحه برای تامین مالی ؛ اوراق مرابحه جهت تامین نقدینگی ؛ اوراق مرابحه رهنی و اوراق مرابحه شرکتهای تجاری استفاده از اوراق مرابحه جهت تامین نقدینگی به دلیل مجاز نبودن بیع العینه در هیچ یک از بازارهای اولیه و ثانویه امکانپذیر نیست.
خلاصه ماشینی:
(باباقادری، آزاده و همکاران، ١٣٨٦، ص٢٣٢) سازوکار این اوراق به این نحو است که بانی برای تأمین مالی به نهاد واسط که مورد تأیید سازمان بورس است تقاضای خرید و تأمین مایحتاج خویش را اعلام میدارد، نهاد واسط نیز با دریافت ضمانت های لازم از ضامن بانی، به منظور تأمین مالی بانی اقدام به انتشار اوراق مرابحه نموده و با در اختیار قراردادن این اوراق به سرمایه گذاران از طریق عامل فروش (شرکت تأمین سرمایه )، وجوه نقدی ایشان را دریافت مینماید و سپس اقدام به خرید مایحتاج بانی نموده و آنها را به صورت نسیه و در قالب قرارداد مرابحه –یعنی فروش دارایی به بیشتر از قیمت خرید با درنظر گرفتن سود -به بانی میفروشد.
واسط پس از تأمین اعتبارات و نیز اخذ توثیقات لازم از بانی، با انتشار اوراق مرابحه از طریق شرکت تأمین سرمایه ، وجوه سرمایه گذاران مالی (چه توده مردم و چه قشر خاصی از آنها) را جمع آوری کرده و به وکالت از طرف آنها کالای مورد نیاز بانی را از تولید کننده (فروشنده) به صورت نقدی خریداری میکند و در ادامه ، آن کالای خریداری شده را در قالب بیع مرابحه نسیه به قیمت بالاتری به بانی میفروشد.
لذا آنچه در اوراق مرابحه برای تأمین مالی باید مورد توجه قرار بگیرد صحت و مشروعیت قراردادهایی همچون بیع نقد و نسیه وکالتی و نیز خرید و فروش دین میباشد.
به عبارت دیگر، در این نوع از اوراق مرابحه ، علاوه بر بحث تنزیل و نیز اصل خرید و فروش نقد و نسیه کالا در بازار اولیه ، بحث بیع العینه و جواز اجرای آن هم مطرح است .