چکیده:
ارزش ها نقشی اساسی در تبیین، کنترل، هدایت و پیش بینی کنش های افراد ایفا می کنند و شیوه جهت گیری، کنش و تعامل آن ها را نسبت به سایر افراد تعیین و هدایت می کنند. بنابراین با توجه به اهمیت ارزش ها در تعیین و هدایت رفتار و تعاملات اجتماعی در جامعه، بررسی موضوع این مقاله به ویژه در جوامع چندفرهنگی مانند شهر بندرعباس، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این مقاله در صدد است با بهره گیری از نظریه های مربوط به تغییرات فرهنگی، ضمن شناخت وضعیت سنخ های ارزشی در بین اعضای خانواده ایرانی (والدین و فرزندان)، به بررسی تغییرات فرهنگی در خانواده بپردازد.
داده هـای ایـن تحقیق با تکمیـل 393 پـرسشنامـه (200 نفر والدین و 193 نفر فرزندان) به روش مصاحبه حضوری، از خانوارهای ساکن در شهر بندرعباس، گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت سنخ های ارزشی، نشان می دهند که هم والدین و هم فرزندان، ارزش های مادی را نسبت به ارزش های فرامادی، در اولویت بالاتری قرار می دهند. هم چنین نتایج نشان داد، میزان رضایت از زندگی، تعامل اجتماعی و احساس خوشبختی فرزندان، بیشتر از والدین است و در مقابل والدین بیشتر به ارزش های مذهبی و خانوادگی توجه دارند. این مسئله احتمالا به دلیل تاکید بیشتر والدین بر ارزش های سنتی، مذهبی و خانوادگی باشد که خود نیز، تحت تاثیر شرایط اجتماعی شدن افراد در دوران اولیه زندگی اشان است. در یک جمع بندی کلی می توان گفت، به دلیل برآورده نشدن نیازهای اولیه افراد در هر دو گروه از پاسخگویان (والدین و فرزندان)، اولویت های ارزشی بیشتر به سمت ارزش های مادی گرایش دارد. در واقع علی رغم ظهور و نمود بعد سخت توسعه در جامعه آماری، بعد نرم توسعه (تغییرات فرهنگی و ارزشی متناسب) هنوز تحقق نیافته است.
خلاصه ماشینی:
زيرا وي بر اين باور است که در سايه توسعه اقتصادي، به تدريج نهادهاي مدني و رفاه اجتماعي ظهور مي کنند و به تبع آن احساس امنيت اقتصادي و بررسي سنخ هاي ارزشي و تغييرات فرهنگي در خانواده/٢٨٧/۲۸۷ اجتماعي در جامعه غالب مي شود و در نتيجه آن نيز دگرگوني تدريجي از ارزشهاي مادي به سوي ارزشهاي فرامادي اتفاق خواهد افتاد.
با توجه به فرضيه کميابي اينگلهارت مبني بر اين که اولويت هاي ارزشي فرد بازتاب محيط اقتصادي و اجتماعي وي است ، نتيجه مي گيريم که در جامعه آماري اين تحقيق (والدين و فرزندان) هنوز نيازهاي اوليه افراد در زندگي اشان کاملا برآورده نشده، بنابراين افراد بيشتر داراي ارزشهاي مادي مي باشند.
بررسي سنخ هاي ارزشي و تغييرات فرهنگي در خانواده/٢٨٩/۲۸۹ جدول ١: توزيع فراواني جهت گيري ارزشي پاسخگويان (به تصویر صفحه مراجعه شود) تحصيلات و جهت گيري ارزشي نتايج مربوط به رابطه بين جهت گيري ارزشي و تحصيلات والدين و فرزندان، نشان مي دهد که افراد داراي تحصيلات بالاتر در هر دو گروه، بيشتر به سوي ارزشهاي فرامادي تمايل دارند.
جدول ٢: توزيع فراواني جهت گيري ارزشي بر حسب تحصيلات والدين و فرزندان (درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) فصلنامه خانواده پژوهي/ سال ششم / شماره ۲۳/ پاييز ۲۹۰/۱۳۸۹/ ٢٩٠ ارزشهاي اجتماعي والدين و فرزندان رضايت از زندگي : اين متغيير از مجموع پنج گويه (رضايت از افراد جامعه ، رضايت از مسئولين ، رضايت از وضعيت مالي ، رضايت از شغل و رضايت کلي از زندگي ) بدست آمده است .