چکیده:
در نظام حقوقی ما، روابط مالی زوجین مبتنی بر اصل «استقلال دارایی» نظام یافته و با تدابیر مالی ویژه ای هم چون «نفقه»، «مهریه» و «اجرت المثل»، تکمیل شده است. با تحلیل جزء به جزء این عناصر، به نظر می رسد که عملکرد آن ها در کنار یکدیگر چندان مطلوب نیست، چرا که ناتوان از برآورده ساختن یکی از مهم ترین خواسته های خانواده امروز یعنی «برابری دو رکن هم طراز زن و مرد» بوده و جایگاه اقتصادی متعادلی را برای طرفین برقرار نمی سازند. در راستای اصلاح این ساختار، با توجه به نقش هر یک از زوجین در خانواده امروز و هم چنین با نظر به تجربیات موفق سایر نظام های حقوقی، می توان به تعریف یک رژیم مالی منسجم پرداخت که در جهت ایجاد تعادل اقتصادی میان زوجین و برابر ساختن سطح اقتصادی آنان در دوران زندگی مشترک و پس از آن، کارساز است. رژیم «اشتراک دارایی زوجین» علاوه بر قابلیت انطباق با نظام اجتماعی ما، با اصول حقوقی نیز سازگار به نظر می رسد. در نتیجه می توان آن را حداقل به عنوان یک مکمل در کنار رژیم مالی موجود معرفی کرده و امکان انتخاب آن را برای زوجین فراهم ساخت.
خلاصه ماشینی:
com در راستاي اصلاح اين ساختار، با توجه به نقش هر يک از زوجين در خانواده امروز و هم چنين با نظر به تجربيات موفق ساير نظامهاي حقوقي ، مي توان به تعريف يک رژيم مالي منسجم پرداخت که در جهت ايجاد تعادل اقتصادي ميان زوجين و برابر ساختن سطح اقتصادي آنان در دوران زندگي مشترک و پس از آن، کارساز است .
ظاهري که با توجه به وضعيت مسلط اقتصادي مردان، در ابتدا به نظر خوشايند و منطبق با انصاف مي رسد، اما از آنجايي که در ارزيابي نظام اقتصادي حاکم بر خانواده نمي بايست از يکي از مهم ترين منابع حقوق، يعني «عرف» غافل ماند، با بررسي تکاليف مالي که عرف بر زنان در خانواده بار مي کند، درمي يابيم که با غفلت قانونگذار از برشماري اين تکاليف تثبيت شده عرفي ، مضرات مالي فراواني براي آنان رقم خورده است ؛ چرا که تکاليف قانوني نظاممند بوده و با ذکر در قانون داراي مابه ازا مي شوند.
در فرض جدايي زن و مرد نيز از آنجايي که انجام اين تعهد عرفي از سوي قانونگذار مديريت نشده و هيچ ساز و کار قانوني براي ثبت جزئيات جهيزيه وجود ندارد، در غالب موارد اثبات اين اجزا و باز پس گرفتن آنها امري بسيار دشوار است (کاتوزيان، ١٣٨٥ ش: ١٢١ و ١٢٢)، در حالي که حفظ مالکيت اختصاصي زوجه نسبت به اين اموال، اقتضاي آن را دارد که نه تنها تمامي اموال تهيه شده به وي باز پس داده شوند، بلکه اجرت استفاده همسر و فرزندان از اين اموال نيز قابل مطالبه باشد.
Sadrolashrafi, Khonakdar Taresi, Shamkhani & Yusefi Afrashteh 20.