چکیده:
هدف از پژوهش حاضر, چنان که از عنوان برمی آید. بررسی و بازنمایی ریشههای
فرهنگی ارتجاع. پس از پیروزی جامعه اسلامی از منظر قرآن کریم است. ارتجحاع
به معدای بازگشت به افکارء عقاید و اندیشههای که گذشته است. این خصلت.
پس از هر انقلایی در میان افراد یا گروههای جامعه که موافق نظام فرسودة پیشین
و مخالف پیشرفت و ترقّی هستند. رخ میدهد. ارتجاع. از مهمترین و
خطرناکترین موّقّفههایی است که جامعة اسلامی را تهدید می کند و زمانشمول
و مکانشمول است. از این روی. در صورت غفلت انقلاییون از علل و عوامل
ایجاد آن. زمیدة فروپاشی نظام نوین جامعه فراهم خواهد شد.
قرآن کریم به عنوان کامل ترین نسخة کاربردی حبات مادّی و معنوی به
این موضوع نگاه ویژهای دارد که در این مقاله بدان خواهیم پرداخت. اگرچه
کلم «ارتجاع» در قرآن کریم به کار نرفته است. اما مفاهیم قرآنی بدان اشاره
دارد. از منظر قرآن کریم» هرگونه جهت گیری علیه توحید و بازگشت به طاغوت.
نوعی واپس گرایی و ارتجاع خوانده و از آن نهی می شود. علل و عوامل گوناگونی، منجر به واپس گرایی می شود. از جمله رفاهزدگی، اشرافیّت، سطحی نگری و عدم بصیرت. در این مقاله که به روش کتابخانه ای و توصیفی - تحلیلی انجام گرفته با استناد به آیات قرآ« کریم، موانعی را که باعث ارتداد فکری و ارتجاع انقلابیون می شود، بازنموده شده است.
خلاصه ماشینی:
1. بیان مسأله پس از جریان انقلاب اسلامی و رهایی از بند گران گردنکشان، موانع و خطرات تازهای پیش روی جامعه قرار خواهد گرفت که در صورت عدم توجه به این مهم، امکان بازگشت به عقب و خطر انحلال و شکست وجود دارد.
همچنانکه در صدر اسلام نیز، افرادی چون طلحه و زبیر با آنکه در جنگها دوشادوش رهبری حرکت کردند، اما پس از آن، به تجملگرایی روی آوردند و برای خود اموال و دارایی و کاخهای بزرگ فراهم کردند و در برابر نظام اسلامی ایستادند و از آرمانهای انقلاب روی گرداندند، در حالی که شخصیتهایی چون سلمان و ابوذر، دو یار راستین پیامبر( و انقلاب، قهرمان زهد و تجملگریزی بودند و همواره به وصیت پیامبر( وفادار ماندند که فرموده بود: کدام یک از شما را این افتخار هست که از دگرگونیها اثرپذیر نباشد؟ و مرا چنان دیدار خواهدکرد که با امروز تفاوتی در او دیده نشود؟ ابوذرغفاری، این سخن رسول خدا( را صراحتا و با سربلندی به یاران زراندوز خود یادآوری میکرد (ر.
در بخش پایانی مقاله، به بیان برخی از شاخصههای ممتاز در تقویت و پیشبرد اهداف جامعۀ اسلامی در تقابل با واپسگرایی و ارتجاع اشاره کردیم و با عنایت به رهنمودهای قرآن کریم و تأمل در آیات، به این نتیجه رسیدیم که قرآن کریم بر آن است تا بشر به واسطۀ تحول روحی و معنوی، به انقلاب درونی بپردازد و به مدد تزکیه، زمام نفس اماره را به دست تقوا بسپارد و به مرتبۀ مطمئنگی و کمال حقیقی خویش نایل گردد؛ چرا که حکومت نفس اماره و وساوس آن بر کشور دل، میتواند بسی خطرناکتر از دشمن بیرونی باشد.