چکیده:
برخلاف تصور همگان که تیمور را فردی شرور و غارتگر می دانند او فردی اقتصاددان بود که سیاست وی پس از تصرف شهرها بجای چپاول ثروت های، رونق اقتصاد شهرها بود. او پس از رسیدن به پادشاهی وارث ایرانی به تاراج رفته توسط مغولان بود. تاریخ ایران در عصر تیموری با تمام مصائب اولیه و هرج ومرج پایانی آن، شاهد تجارتی فعال، در ماوراءالنهر و خراسان، خلیج فارس و نواحی میان این دو بود. این مناطق به سبب پیوند ایران به جهان خارج به عنوان شاهرگ های اقتصادی آن دوران به شمار می رفتند و چرخه تجارتی پررونقی را پدید آوردند که رفاه و شکوه شهرهای این مرزوبوم و به ویژه هرات را موجب گشت. هرچند این امپراتوری بیش از 36 سال دوام نیاورد و شکوه و شوکت خود را مدیون تیمور بود، اما شاهرخ تنها جانشین شایسته وی توانست بخش اعظم امپراتوری را که به دلیل هرج ومرج ایجاد شده برای جانشینی تیمور ویران شده بود، حفظ و مرمت کند. تراکم ثروتی که تیمور در سمرقند فراهم ساخت، فروکش کردن جنگ های خانگی در ایران، برقراری امنیت در سراسر ایران در دوران تیمور و شاهرخ موجب شد تا راه های تجاری امن و آسوده گردد. اعطای زمین های بزرگ به شاهزادگان و امرای تابع و دست نشانده موجب شد تا اراضی زراعی و روستاها یک بار دیگر تحت نظارت مالکان به تولید محصولات زراعی مباردت کنند، شهرها خصوصا در خراسان بزرگ مجددا عمارت و آباد شدند و کارهای بزرگی در زمینه آبیاری صورت پذیرفت. تیموریان توانستند بعد از فاجعه یورش مغولان به ایران دورانی از ثبات اقتصادی، رونق و رفاه و پیشرفت اقتصادی را برای ایران پهناور و زرخیز فراهم سازند.
خلاصه ماشینی:
به همین دلیل مناطق ماوراءالنهر، خراسان ، عراق عجم ، مازندران ، آذربایجان فارس که در مسیر راه های تجاری قرار داشتند، به عنوان مناطقی بودند که شاهرگ اقتصادی تیموریان وابسته به آن ها بود و جزء سرزمین های شاهزاده نشین محسوب می شدند (میر جعفری و همکاران ، ١٣٩٤: ٢٠٨).
یکی از ویژگی های مسکوکات در دوره سلطان حسین بایقرا کاربرد نشانه گذاری ثانویه بر روی سکه بود که یک یا چند بار انجام میدادند، درواقع این کار برای تکثیر و رشد عایدات از طریق محاسبه واحد قیمت به منظور اعتبار بخشیدن به مسکوکات رایج در این دوره بوده است در این صورت چنانچه نرخ در بازار بالا میرفت و پول نیز ارزش واقعی خود را همچنان حفظ میکرد این سیاست پولی مظهر آن است که تمام قلمرو به لحاظ سیاسی و اقتصادی یکپارچه است (تقوی و نیک گفتار، ١٣٩٤: ٩٩).
(272 سیاست های اقتصادی ایران در زمان پادشاهی سلطان حسین بایقرا سلطان حسین بایقرا به وضعیت اقتصادی توجه خاصی داشته است و در بخش تجارت مشکلاتی به وجود نیامد و معاملات تجاری با رونق و به سهولت انجام میگرفت شهرهای محل ضرب سکه در خراسان عبارت بودند از: استرآباد، بدخشان ، بلخ ، سنگان ، خور، تون ، دامغان ، سبزوار، سلمقان ، قندهار، کرین ، ماخان ، مشهد، نیشابور و هرات (تقوی و نیک گفتار، ١٣٩٤: ٩٩).
اعتبار سلطان حسین بایقرا در تاریخ ایران در این است که وی باوجود درگیری و ستیزهای دودمانی و نزاع هایی که با مدعیان سلطنت داشت نوعی رفاه و امنیت نسبی را در خراسان به وجود آورده بود.