چکیده:
مقاله حاضر با تلفیقی از نظریههای برساختگرایی اجتماعی و فمنیستی به بررسی کمّوکیف آسیبپذیری زنان در سوانح طبیعی به منظور مدیریت بهینة ریسک سوانح طبیعی با هدف کاهش میزان آسیبپذیری آنان میپردازد. روششناسی تحقیق کمی و روش آن پیمایشی بوده است که بین 768 نفر از زنان و مردان 15 تا 65 سالة دو شهر گرگان و کرمان براساس شیوههای نمونهگیری خوشهای، طبقهبندی متناسب و تصادفی نظاممند انجام شده است. نتایج نشان داد که حوزههای مهم آسیبپذیری زنان در سوانح طبیعی عبارت بودند از: فقدان امنیت، فقدان اشتغال، فقدان یا ضعف آموزش در زمینة سوانح طبیعی و مشکلات فرهنگی یا انگارههای تفکر سنتی مردان درخصوص زنان و باورنداشتن به مشارکت زنان در سوانح. همچنین، دلایل مهم آسیبپذیری زنان در سوانح طبیعی، در مقایسه با مردان، عبارت بودند از: پتانسیل و زمینة آسیبپذیری بیشتر روحی و روانی زنان (به دلیل عاطفیبودن، داشتن ترس و اضطراب و...)، شرایط اجتماعی تعریفشده برای زنان در جامعه و رعایتنکردن حقوق زنان از طرف جامعه و مسئولان، آسیبپذیری جسمانی و فیزیکی زنان و حفظ حجاب در زمان وقوع سوانح و... . دلالت یافتهها بر آن است که سوانح طبیعی ذاتا پدیدههای اجتماعیاند و در ساختار یا نظام اجتماعی ریشه دارند. ازاینرو، آسیبپذیری زنان در سوانح طبیعی را میتوان بهمنزلة امری برساختی و نتیجة ساختارهای اجتماعی و نظامهای معنایی آن دانست که تفکیک نقشی زن و مرد موجب تولید و بازتولید این آسیبپذیری میشود.
خلاصه ماشینی:
(٢٧/٨ درصــد)، آسیب پذیری جسمانی و فیزیکی زنان (١٨/٧ درصد) و حضور در منازل و مکان هـای نـاامن (٥/٤ درصد) به ترتیب دلایل مهمی بودند که پاسخ گویان این تحقیق برای ذکر دلایل آسـیب پـذیری بیشتر زنان نسبت به مردان در زمان وقوع سوانح طبیعی اشاره کرده اند.
(٨/٧ درصد)، آموزش از طریق مدارس ، دانشگاه هـا و رسـانه هـا (٨ درصـد) و دادن آگاهی و اطلاع رسانی از طریق رسانه های سمعی و بصری (٧/٤ درصد) به ترتیـب اقـدامات مهمی هستند که پاسخ گویان بر این باور بـوده انـد مسـئولان تـاکنون در جهـت کـاهش خطـر آسیب پذیری زنان در برابر سوانح طبیعی انجام داده اند.
نتیجه تحقیق حاضر نیز بر نتایجی مبنی بر همین موضوع دلالـت داشـت ؛ بـه طـوری کـه ٤٢ درصـد از پاسخ گویان بر این باور بوده اند که نابرابری زنان با مردان در دریافت امکانات و تجهیزات یکـی از آسیب پذیری های مهم اجتماعی و فرهنگی آنان در زمان بعـد از وقـوع سـوانح طبیعـی اسـت .