چکیده:
فضاهای عمومی شهری را میتوان مهمترین بستر شکلگیری ارتباطات اجتماعی انسانها و برآورده شدن بسیاری از نیازهای جوامع شهری دانست. امروزه این فضاها دچار تغییرات و تحولات گستردهای شدهاند که سبب شده تا حد زیادی از ماهیت اولیه خود فاصله گیرند و نتوانند آنگونه که باید پاسخگوی نیازهای شهروندان باشند. با توجه به اینکه از مهمترین نیازهای انسان، تعامل با فضای عمومی و مردم جامعه است، شناخت این فضاها، تغییرات، مسائل و چالشهای پیش روی آنها، ضروری به نظر میرسد. پژوهش حاضر با بهرهگیری از روش "نظریه مبنایی" تلاش دارد به بازشناسی تغییرات و تحولات فضاهای عمومی شهری تهران در عصر حاضر و بررسی و تحلیل مقولههای مرتبط با این فضاها بپردازد. به نظر میرسد بزرگترین چالش این فضاها، نبود "تعادل و عدالت" در ابعاد مختلف است؛ این فضاها را نمیتوان فضاهایی متعادل و عادلانه دانست زیرا هنوز به درجه نهایی از کیفیت، رضایت و مطلوبیت نرسیدهاند. فضاهای عمومی شهری تهران دچار چالشهای متعددی شده و در مرحله گذار قرار گرفتهاند؛ نتوانستهاند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند؛ در برقراری ارتباط با مخاطب دچار مشکل جدی هستند؛ با بستر و زمینهای که در آن قرار دارند، بیگانهاند و قوانین و سیاستهای حاکم متعادل و متناسبی ندارند.
Urban public Spaces can be known as the most important Context of communication and interaction between humans and resolving the urban communities’ requirements like the experience of urban public life. Since one of the most important current needs of human being is the possibility of interacting with public space and the society, identifying the essence of these spaces, the qualities and characteristics and also the changes and evolutions, issues, problems and challenges against them seems necessary. This research is trying to recognize the Contemporary Urban Public Spaces in Tehran and analyze related categories by “Grounded Theory” Method and studying the documents, collaborative observation and interview with the actors in Tehran Urban Public Spaces. According to the results, the biggest challenge in these Spaces is not having “Balance and Justice” among different aspects and categories. Tehran Urban Public Spaces cannot be known as balanced and Justly Spaces because when a space has not reached to the final level of quality, satisfaction and desirability, it cannot have balance and justice in all aspects and categories. Contemporary Public Spaces have faced difficulties by different effects and are in a level of transition. These Spaces have serious problems in communication and interacting with people, they haven`t been matched with their context and do not have balanced and appropriate rules and politics. Today we should accept each space that can respond even a small part of human needs, as an Urban Public Space but the quality and also reaching to the real aspects and criteria of an ideal Space can be discussed.
خلاصه ماشینی:
بنابراین، بهنظر میرسد فضاهای عمومی شهری بهمنزلة مهمترین عرصة شکلگیری زندگی اجتماعی و عمومی در شهرها نیازمند توجه بیشتر بازشناسی و بررسی و تحلیل هستند، بهگونهایکه ضمن شناخت ماهیت واقعی آنها، باید به تحلیل کیفیات، ویژگیها، تغییر و تحولات و همچنین مسائل، مشکلات، و چالشهای پیشرو نیز پرداخت؛ چراکه درغیراینصورت، امکان ارتقای کیفیت و تقویت ارتباط و تعامل مخاطبان با فضاها امکانپذیر نخواهد بود.
در بخش بعد، به بررسی و تحلیل تغییرات و تحولات این فضاها در دورههای مختلف پرداخته شده است، کیفیات، ویژگیها، مسائل، و چالشهای آنها تبیین گردیده و فضاهای عمومی شهری تهران بررسی و تحلیل شدهاند.
5 در بررسی دیدگاهها و تعاریف نظریهپردازان مختلف دربارة فضای عمومی شهری، بهنظر میرسد در تمامی دورهها بحثهای دربارة فضاهای عمومی شهری تأکید بیشتری بر حوزة اجتماعی این فضاها داشتهاند و تلاش شده است که به مسئلة تعاملات و ارتباطات اجتماعی میان انسانها در سنین، طبقات، و فرهنگهای گوناگون با یکدیگر و با فضا پرداخته شود.
با بررسی برایند تعاریف و مفاهیم مطرحشده در دورههای گوناگون و مقایسة آنها با آنچه امروزه بهعنوان فضای عمومی در شهرها مورداستفادة عموم مردم قرار میگیرد، میتوان نتیجه گرفت که این فضاها حتی در معیارهای اولیه نظیر ارتباط با استفادهکننده، شیوة دسترسی و نوع مدیریت درزمرة فضاهای عمومی شهری قرار نمیگیرند و قابلیت ارتقای جوانب اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی زندگی انسانها را نخواهند داشت.
نمودار 2 نیز نمایشدهندة نوع مقولهها (شرایطی، تعاملی، پیآمدی، یا ترکیبی از این انواع) و چگونگی ارتباط آنها با پدیدة اصلی موردپژوهش، یعنی فضاهای عمومی شهری تهران در عصر حاضر است.