چکیده:
پرداختن به مسئلة حرکت در فیلم یا تصویر متحرک و چگونگی ادراک آن، یکی از مهمترین مسایل حوزة نظریة فیلم است. در میان نظریههای فیلم، جریانی با عنوان «نظریة شناختی» پدید آمد که به مسایلی از این دست میپردازد. دیدگاه غالب در نظریة فیلم این است که حرکت در فیلم، توهم ادراکی است. در این پژوهش با بهرهگیری از روش تحلیل کیفی محتوا و گردآوری کتابخانهای، در بستر فلسفة ابن سینا برای حرکت در فیلم صورتبندی ارایه میکنم. نتایج این پژوهش نشان میدهد که آنچه که برخی مانند کوری نیز بیان کردهاند نیز بیشتر صورتبندی برای رد توهم است تا صورتبندی ایجابی نیست. اما در بستر فلسفة سینوی، نشان دادم که میتوان صورتبندی ایجابی برای تبیین حرکت در فیلم ارایه داد. همچنین این پژوهش نشان میدهد که فلسفة اسلامی ظرفیت ورود به مسایلی از این دست را دارد و میتواند زمینة فلسفی مناسبی برای بنای نظریة فیلم مبتنی بر فلسفة اسلامی باشد.
خلاصه ماشینی:
نتایج این پژوهش نشان میدهد که آنچه که برخی مانند کوری بیان کردهاند نیز بیشتر صورتبندی برای رد توهم است و صورتبندی ایجابی نیست.
دوم، آنکه آیا حرکت در تصاویر وجود دارد؟ یا آنچه میبینیم نوعی توهم است؟ سوم، اگر حرکت توهم است، این توهم شناختی است یا ادراکی؟ چهارم، اگر حرکت واقعی است، چگونه میتوان آن را ثابت کند و ششم، اینکه در نهایت، ادراک حرکت واقعی/توهمی چگونه صورت میپذیرد؟ پاسخ دادن به این پرسشها و پرسشهایی از این دست، نیاز به بستر فلسفی دارد.
نوع دیگری از واقعگرایی نیز میتوان لحاظ کرد که در در آن، واقعگرا بودن فیلم به این است که روابط بسیار مهم اجتماعی را تا چه حد بازنمایی میکند (see: Currie, 1995, pp.
اما نکته مهم این است که خود خصیصه استروبوسکوبی در حرکتهای واقعی (در مقابل ظاهری) نیز وجود دارد و برخی این امر را نشان دادهاند که هر گونه ادراک حرکت در اساس خصیصهای استروبوسکوبی دارد (see: Arenheim, 1974, p.
اول، اینکه نوعی حرکت مکانی روی تصویر است که این امر در بحث صورتبندی سینوی نیز بیان شد.
با توجه به آنچه بیان کردم، در اینجا میتوان این امر را نیز به آنچه پیش از صورتبندی کوری اشاره شد، اضافه کرد که اگر حرکت در تصویر را نپذیریم واقعیت تصویر و ادراک خود فیلم نیز با مشکل دچار میشود.
Currie, Gregory (1995), Image and Mind: Film, Philosophy and Cognitive Science, New York: Cambridge University Press.