چکیده:
بهره برداری بیش از ظرفیت منابع آب های زیرزمینی منجر به پایین رفتن سطح آن ها ازیک طرف و از طرف دیگر منجر به ایجاد فرونشست زمین در بعضی مناطق ایران شده است. به دلیل دسترسی آسان و سادگی بهره برداری از منابع آب زیرزمینی، میزان برداشت از این منابع افزایش قابل ملاحظه ای یافته و متاسفانه در سال های اخیر حتی در بعضی مناطق، بهره برداری از منابع آب زیرزمینی بیشتر از امکانات تغذیه ای بوده است. معیارهای اصلی برای پهنه بندی شامل بود و نبود شکاف ها، مقدار افت سطح آب، نوع رسوبات و عمق سطح آب می باشد. در اصل چهار پهنه بندی تشخیص و نقشه برداری شد که شامل پهنه های خیلی بالا، بالا، متوسط و کم است. نقشه های تهیه شده از این منطقه نشان می دهد که گسترش پهنه های فرونشست خیلی زیاد و زیاد در منطقه فیرورق وجود دارد. در نقشه های مشاهده شده به ترتیب 10 درصد و 29 درصد پهنه های خیلی بالا و پهنه های بالا وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده طی 12 سال گذشته دشت فیرورق حدود 04/5 متر افت سطح آب داشته اند که به طور متوسط سالیانه افت سطح آب در دشت فیرورق حدود 42 سانتی متر بوده است. این افت سطح آب باعث فرونشست زمین در این دشت شده است.
خلاصه ماشینی:
نتایج بدست آمده (برداشـت و افت بیش از اندازه سـطح آب زیرزمینی به خصوص در چند سال گذشته ، وقوع پدیده فرونشست و پدیدار شـدن شـکاف در سـاختمان ها و زمین های کشـاورزی و غیره ) نشـان دهندٔە آن است که در صورت ادامه روند کنونی و عدم انجام اقدامات جدی و عملی جهت کاهش برداشــت های بی رویه در شــهرســتان خوی و فیرورق در آینده ای نزدیک با پی آمدهای زیسـت محیطی و مشـکلات اقتصـادی و اجتماعی مواجه خواهند شد.
نتایج بدسـت آمده (برداشت و افت بیش از اندازه سطح آب زیرزمینی به خصـوص در چند سـال گذشته ، وقوع پدیده فرونشست و پدیدار شدن شکاف در ساختمان ها و زمین های کشاورزی و غیره ) نشــان دهنده آن اســت که در صــورت ادامه روند کنونی و عدم انجام اقدامات جدی و عملی جهت کاهش برداشــت های بی رویه در شــهرســتان خوی و فیرورق در آینده ای نزدیک با پیآمدهای زیســت محیطی و مشــکلات اقتصــادی و اجتماعی مواجه خواهند شــد.
شکل ١- شواهد میدانی فرونشست به صورت فروچاله و شکاف در منطقه مورد مطالعه در بررسـی سـازندهای زمین شناسی حوضه و جنس آن ها به منظور تعیین نقش آن ها در وضعیت آبدهی دشت که لازمه مدل سـازی اسـت واحد لیتولوژی که اطراف دشت را پوشانده اند، نشان دهندٔە این است که در بخش غربی دشت عمدتا واحدهای تشـکیل دهنده ، سـنگ های دگرگونی هستند که با سن نامشخص و گاهی نیز به سن پرکامبرین نسبت داده شـده و بخش شـرقی محدوده نیز عمدتا از سـنگ های رسـوبی و آذرین تشـکیل شـده اند که توده های پلوتونیک گرانیتی عمدترین واحد آذرین منطقه را تشکیل میدهد.