چکیده:
یکی از اسلوب های زبانی پرتکرار در قرآن، وعد و وعید است. بالغ بر 1800 آیه قرآنی متضمن وعد و وعید است که این کثرت در گستره قرآنی و شکل گیری کلی زبان قرآن و مختصات آن تاثیر بسیار دارد. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی و تطبیقی تلاش نموده است که مدلول زبانی وعد و وعید قرآنی را در قالب فعل ضمن گفتاری با رویکردی به نظریه افعال گفتاری آستین و جان. آر. سرل شناسایی کند و مختصات آن را به تحلیل گذارد. بر اساس یافته های این پژوهش، مدلول زبانی وعد و وعید، ایصال و القای قصد وعده گزار و حتمیت آن به مخاطب است؛ و اظهار طلب و اراده ای است از سوی متکلم برای واداشت مخاطب به فعل و حالاتی که مطلوب اوست، در قبال تعهدی که به انجام مفاد وعد و وعید می سپارد. برآیند این اظهار قصد، اراده و طلب، همان انگیزشی است که منجر به خوف و رجا و افعال احتمالی دیگر می گردد. لذا مدلول زبانی در وعد و وعید، نوعی انگیزش است که خوف و رجا و افعال بعدی مخاطب بر آن مترتب می گردد. با این تقریب، مدلول زبانی وعد و وعید داخل در زبان انگیزشی قرآن کریم است.
One of the most versatile linguistic forms in the Qur’an is promise “Wa’d” and threat “Wa’id”. A total of 1800 Quranic verses involves promise and threat, which this plurality in the Qur’an, has a great influence on the general formation of the Quranic language and its coordinates. Using the descriptive, analytical and comparative method, this paper seeks to identifies and analyzes the coordinates of the lingual signified of the Qur’anic promise and threat in the form of speech act, with an approach to the theory of speech act of Austin and John Rogers Searle. Findings of this paper show that, the lingual signified of promise and threat is delivery and induction of the promisor’s intention and its certainty to the audience; and declaring the demand and will of the speaker for leading the audience to action and desirable states, in relation to an obligation that fulfills the requirements of the promise and threat. The result of this intention, demand and will is the same motivation that leads to fear, hope and other possible actions. So, the lingual signified of promise and threat is a kind of motivation that is followed by the fears, hope and the subsequent acts of the audience. Accordingly, the lingual signified of promise and threat is in the motivational language of the Holy Qur'an. .
خلاصه ماشینی:
این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی و تطبیقی تلاش نموده است که مدلول زبانی وعد و وعید قرآنی را در قالب فعل ضمن گفتاری با رویکردی به نظریة افعال گفتاری آستین و جان.
لذا چنانچه این شیوة کشف معنا، بر قرآن و گزارههای متضمن وعد و وعید آن قابل انطباق باشد، همسویی رهیافتهای آن با نظریة تفسیری و رویکرد هرمنوتیکی عالمان اسلامی به قرآن را شاهد خواهیم بود؛ زیرا رویکرد عالمان دین نیز بر محوریت قصد متکلم و جستوجوی مراد وی و تعبیر از تفسیر به کشفالقناع مبتنی است.
انواع صور تأکیدی کلام در آیات وعد و وعید، که گزارهی خبری را با نوعی بار انشایی و طلبی همراه میسازد، برای انتقال این پیام است که گوینده قصد تام در ایفای عهدی دارد که مورد وعده یا وعید قرار گرفته است؛ از جمله، تأکید به قسم: «و فی السماء رزقکم و ما توعدون فو رب السماء و الأرض إنه لحق مثل ما أنکم تنطقون» (ذاریات:22).
همانگونهکه قواعد خاص زبانی وعده در هر زبانی مطابق با زبان و گویش خاصی است که عبارات به آن بیان میگردد، وعد و وعید قرآنی نیز قواعد خاص زبان عربی را در اوج فصاحت و بلاغت بهکار برده و اسلوب وعد و وعید را ایفا نموده است؛ اما منظور از مدلول زبانی، ساختار، فرم و مسائل شکلی سخن و گفتار نیست؛ بلکه فعلی است که در ضمن ادای اصوات و کلمات و البته در قالب فرم و ساختار، صورت میگیرد.