چکیده:
قرن چهارم هجری با رشد و شکوفایی علمی و فرهنگی و با عنوان رنسانس اسلامی شناخته
می شود. ضعف دولت عباسی و تجزیه آن به چندین دولت کوچک مستقل یا شبه مستقل باعث
ایجاد چندین حوزه اندیشه، فرهنگ و ادب شد که تحت تاثیر رقابت امرا تلاش می کردند عده
بیشتری از اندیشمندان و ادبا را همچون وسیله تفاخر و تبلیغ به خود جلب کنند. در این قرن
به دلیل تولید گسترده علم به دست مسلمانان و آثار جدیدی که از زمان نهضت ترجمه ترجمه
و تالیف شده بود، باعث رشد و اعتلای اندیشه جامعه اسلامی شد و به دنبال آن مراکز مختلف
فکری پدید آمد. از آن جمله حلقه علم و ادب به رهبری صاحب بن عباد در اصفهان و شمار
فراوانی از ادبا و علما در بخارا مرکز سامانیان، در غرب اسلامی همچون فاطمیان در مصر و
شام و امویان در قرطبه دولت هایی دانش دوست و دانشمند پرور بودند. دولت شیعی مذهب
حمدانیان از جمله دولت هایی بود که در زمان خود توانست همپای دولت های مذکور در زمینه
گسترش و شکوفایی فرهنگ و ادب هماوردی کند و خوش بدرخشد. شخصیت ادب دوست
سیف الدوله، علم دوستی و دانش پروری حاکمان حمدانی، موقعیت شهر حلب و حضور ادبا و
شاعران بزرگ در دربار حمدانیان از جمله مصادیقی از شکوفایی و ترسیم اوضاع فرهنگی در
این دوره است. پژوهش حاضر درصدد است تا اوضاع فرهنگی و ادبی این دولت را ب ا
محوریت مولفه های مذکور مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
شخصـیت ادب دوسـت سیف الدوله ، علم دوستی و دانش پروری حاکمان حمدانی ، موقعیت شهر حلب و حضور ادبـا و شاعران بزرگ در دربار حمدانیان از جمله مصادیقی از شکوفایی و ترسیم اوضاع فرهنگـی در این دوره است .
لؤلؤ فاطمی بر حلب دست یافت و آل حمدان منقرض شد این دولت در راستای اعتلای قدرت و جایگاه حکومت خـود در کنـار دیگـر دولـت هـای رقیب ، تلاش فراوانی ، به ویژه در عصر سیف الدوله برای جلوگیری از خطر بیزانس و حتی نفوذ در سرزمین های بیزانس و تهدید جدی آنها داشتند که این اقدامات علاوه بر ارزش های سیاسی و نظامی ، خدمت شایانی به فرهنگ و تمدن اسلامی در برابر تهاجم خارجی نیز بود.
بـه طـور کلـی ، یکـی از دلایـل جـاودانگی نـام آل حمدان در تاریخ به خاطر شکوفایی فرهنگ و ادب در این دولت است که به ویـژه در عصـر سیف الدوله به اوج شکوفایی رسید و دولت حمدانی یکی از مراکز مهم فکـری و فرهنگـی در آن دوره درخشان تمدن اسلامی بود.
هر کدام از امرای حکومت های مستقل و نیمـه مسـتقل تـلاش مـی کـرد دربارهـای خـود را بـا جـذب و فراخـوانی علمـا، ادبـا و شـعرا، پربـارتر و شناخته شده تر سازند؛ از این رو، در این زمان شاهد شکل گیری و رشد پایتخت های علم و ادب در سراسر سرزمین های اسلامی هستیم که از آن میان می توان به بغداد، بخـارا، جرجـان ، غزنـه ، حلب و قاهره اشاره کرد و در کنار این ها حلب ، نیز از مشـهورترین قطـب هـای علمـی بـود.