چکیده:
سرمایه ی اجتماعی و دلبستگی مکانی از مفاهیم مهم و از دارایی های یک اجتماع محلی محسوب می شوند. ارزش های اجتماعی یک مکان می تواند حس تعلق و دلبستگی افراد به محل زندگی را بهبود بخشده و از این طریق پایداری و هویت مندی محلات را تضمین کند. در این راستا و برای ارتقای ارزش های اجتماعی محلات شهری، در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه ی اجتماعی در دلبستگی به مکان در محلات سنتی شهر همدان مورد بررسی قرار گیرد. در پژوهش حاضر از روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و از شیوه های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه ای و همچنین از روش تحقیق موردی و شیوه ی تحقیق مشاهده در بستر مطالعات میدانی و از ابزار پرسش نامه بهره گرفته شده است. همچنین با توجه به اهداف و سوال های تحقیق برای محاسبه و تحلیل مقدار بارهای عاملی و ضریب همبستگی بین مولفه ها و شاخص های سرمایه ی اجتماعی و احساس دلبستگی به مکان از نرم افزارهایSpss وLisrel استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سرمایه های اجتماعی یک مکان تاثیر معناداری در فرآیند دلبستگی مکانی افراد نسبت به محله های مورد مطالعه دارد. در این روند و در فرآیند دلبستگی به مکان چهار عنصر انسان، مکان، ارزش های اجتماعی مکان و زمان، به عنوان بعد چهارم نقش موثری را می توانند در طراحی و ارتقای دلبستگی افراد به محلات شهری داشته باشند به طوری که زمان می تواند با عواملی چون گذشته تعاملی با مکان، خاطرات و رویدادها، طول مدت آشنایی افراد با یک مکان، میزان حضور و استفاده از آن و خاطره انگیزی مکان نقش مهمی در فرآیند دلبستگی به مکان داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
کلیدواژه ها: سرمایه ی اجتماعی ، فرآیند دلبستگی به مکان ، محلات سنتی ، اجتماعات محلی ، همدان مقدمه نیاز انسان به تعامل عاطفی ، شناختی و رفتاری با مکانی که در آن زندگی می کند یا به عبارتی «دلبستگی به مکان » از جمله مهمترین ابعاد رابطه ی انسان و مکان است که باید مورد توجه معماران ، طراحان و برنامه ریزان شهری قرار گیرد (پیر بابایی و همکاران ، ١٣٩٤: ٤٧).
در این راستا، مفاهیم جدیدی شکل گرفته که ماهیتا از تبار علومی چون جامعه شناسی حتی روانشناسی است و بدینسان زایش معنای میان رشته ای برنامه ریزی شهری را سبب گردیده است (خاکپور و دیگران ، ٦٤:١٣٨٨)؛از جمله ی این مفاهیم می توان به سرمایه های اجتماعی و حس تعلق مکانی اشاره نمود، به طوری که امروزه پیگیری رویکردهای مبتنی بر افزایش میزان سرمایه ی اجتماعی در جوامع و همچنین استفاده از آن در سطوح مختلف فعالیت های برنامه ریزی و طراحی شهری به عنوان یک راه حل موثر در کاهش هزینه های اجتماعی و در نتیجه ارتقای کیفیت زندگی شهری شناخته می شود (داداپور، ٣٢:١٣٩١).
هدف از این پژوهش ارتقای ارزش های اجتماعی محلات شهری و همچنین بررسی نقش سرمایه ی اجتماعی در دلبستگی مکانی در محلات سنتی شهر همدان از دیدگاه ساکنان محلات مورد مطالعه است .
در این پژوهش برای بررسی مقدار تأثیر عوامل دلبستگی به مکان و سرمایه ی اجتماعی از دیدگاه شهروندان و افرادی که در محلات مورد مطالعه ساکن بودند استفاده شده است .