چکیده:
وجود برخی روایات جعلی موسوم به اسرائیلیات ذیل آن دسته از آیات قرآن کریم که سیره و سلوک انبیاء و اولیاء الهی را به عنوان الگوی کامل انسانیت ترسیم مینمایند، اثرات تخریبی بیشتری نسبت به دیگر آیات قرآن دارد، چرا که فراتر از اینکه باعث کج فهمی و انحراف از دین مبین اسلام میشود، موجبات عدم استفاده از الگوی کاربردی معرفی شده در قرآن کریم را نیز فراهم میآورد. این روایات که غالبا عصمت آن بزرگواران را نشانه گرفته ، در نهایت نقشی بنیادین در تخریب الگوسازی و تمدن سازی دین مبین اسلام داشته و فرایندهای اجتماعی گسترش و تبلیغ دین را مختل مینماید.
در این مقاله ، برخی روایات اسرائیلی پیرامون سیره زندگانی و سلوک مدیریتی یکی از انبیاء الهی با رویکردی نقادانه مورد تحلیل قرار گرفته تا اولا؛ الگویی جامع از شخصیت یکی از نمونه های انسان کامل را ترسیم نماید، و ثانیا؛ روش نقد عقلی
_ قرآنی روایات را بر مبنای نظریه عرضه روایات بر قرآن کریم ، تئوری سازی نماید. آنچه ضرورت چنین پژوهش هایی را تبیین میکند، سکوت برخی از مفسرین به هنگام نقل این روایات و طرح ادله ضعیف در نقد آنها میباشد که همچنان راه را برای ابقاء این روایات باز گذاشته است . در این پژوهش روایات جعلی و اسرائیلی پیرامون زندگی حضرت سلیمان (ع ) با رویکردی عقلی ـ قرآنی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است .
خلاصه ماشینی:
نقد و بررسی برخی روایات اسرائیلی: 1- فراموش کردن نماز و کشتن اسبها مؤلف جامع البیان ذیل آیه 31 تا 33 سوره ص روایتی از حسن بصری آورده که بیان میدارد وقتی اسبها را بر سلیمان عرضه کردند، وی به خاطر تماشای اسبها از نماز غافل شد تا این که خورشید غروب کرد.
ک: طبری، 1412 ق، ج23، صص99و100) دلیل مخالفان بر رد روایت در تفسیر طبری: ابن عباس درباره آیه " فطفق مسحا بالسوق و الأعناق " گفته است که حضرت سلیمان(ع) برای انفاق در راه خدا، اسبها را بررسی کرد و بر آنها نشان زد و با ریسمان بست.
ک: طبری، 1412ق، ج23، ص100) نقد و بررسی روایت: علاوه بر ایرادی که طبری بر روایت اسبها بیان داشته، این روایت حاوی اشکالاتی است که در ادامه بیان میشود: الف) در روایات فوق بیان میدارد که حضرت سلیمان(ع) به خاطر تماشای اسبها از نماز غافل شد، ولی قرآن در آیه 32سوره ص بیان میکند که آن حضرت، اسبهای تیز رویی که برای جهاد آماده شده بودند را در هنگام عصر مشاهده میکرد، او برای این که به اصحاب خود بفهماند علاقه من به اسبها به سبب حب دنیا نیست بلکه این محبت ناشی از ذکر و یاد خداست، فرمود: من این اسبها را به خاطر یاد پروردگارم دوست دارم.
ک: طبری، 1412ق، ج23، ص101) نقد و بررسی روایت: بر اساس تحقیقات انجام شده، اشکالاتی بر روایت چگونگی ساختن بیت المقدس وارد است که عبارتند از: الف) در این روایت بیان میدارد که حضرت سلیمان(ع) برای رام کردن شیطانی از ماده سکر آور استفاده کرده تا او را مست کند، واضح است که این عمل شایسته هیچ انسان مؤمنی نیست.