چکیده:
حق حاکمیت مردم در بسیاری از اسناد بینالمللی حقوق بشر مورد تأکید قرار گرفته و اِعمال این حق از طریق برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه پیشبینی شده است. یکی از روشهای مطمئن برای تضمین حق حاکمیت مردم، شناسایی حق بر رفراندوم است به نحوی که مشروعیتِ هر نظام سیاسی با چگونگی برگزاری انتخابات و رفراندوم مورد سنجش قرار میگیرد. در یک رویکرد حقوق بشری، حق بر رفراندوم نمیتواند به نحوی تعبیر شود که ابتکار عمل مردم در اِعمال حق تعیین سرنوشت خویش را محدود سازد. با توجه به پذیرش احکام دین مقدّس اسلام توسط ملت ایران، مبانی حاکمیت و نحوهی اِعمال آن در نظام جمهوری اسلامی ایران متناسب با آموزههای دینی و فرهنگی جامعه تعیین شده است. قانون اساسی ایران در اصول متعددی، حق حاکمیت را به عنوان یک حق الهی معرفی و آن را متعلق به ملت دانسته است به نحوی که حق شرکت در انتخابات و رفراندوم در حقوق اساسی ایران به عنوان یک حق بنیادین مورد شناسایی قرار گرفته است. بسیاری از مصادیق حقوق بشر و روشهای استقرار حق حاکمیت ملت نه تنها در قانون اساسی ایران مورد شناسایی قرار گرفته است، بلکه موجودیتِ نظام جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی منحصراً از آرای ملت نشأت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
حق بر رفراندوم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اسناد بینالمللی حقوق بشر تاریخ دریافت ٩٥/١١/٢٥ - تاریخ پذیرش ٩٦/٠٦/٢٨ 1 علیرضا دبیرنیا 2 اعظم طالب نجف آبادی چکیده حق حاکمیت مردم در بسیاری از اسناد بین المللی حقوق بشر مورد تأکید قرار گرفته وِ اعمال این حق از طریق برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه پیش بینی شده است .
تضمین حق تعیین سرنوشت ملت از طریق شناسایی حق بر رفراندوم تقنینی در بند هشتم از اصل سوم قانون اساسی، «مشارکت عامه مردم در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش » مورد تأکید قرار گرفته است و دولت جمهوری اسلامی ایران مؤظف است برای نیل به این هدف ، همه ی امکانات خود را به کار برد.
(١٥٥-٢٠٠٨١٥٣,Griffin) در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز که از بسیاری از الگوهای مردم سالار پیروی کرده است ، درخصوص مبانی مطرح برای همه پرسی، نظرات متعددی در شرح مذاکرات مربوط به این اصل به چشم میخورد؛ از نظر برخی نمایندگان مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، اهمیت یک موضوع ملی میتواند عاملی برای مراجعه به آرای عمومی باشد (مجلس شورای اسلامی، ١٣٦٤، ج ٣: ١٧٩٣و١٧٩٥).
بنابراین حق شرکت در انتخابات و رفراندوم در حقوق اساسی ایران به عنوان یک حق بنیادین مورد شنایی قرار گرفته است و مقنن اساسی بر این نکته در اصل نخست قانون اساسی تأکید کرده است که موجودیتِ نظام جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی منحصراً از آرای ملت ناشی شده است .