چکیده:
هدف این مقاله، بررسی مساله رابطه نفس و بدن از دیدگاه بوناونتورا و دکارت است. برای دستیابی به این هدف، از روش های تحلیلی، توصیفی- تطبیقی و انتقادی استفاده شده است. مباحث در دو چارچوب عمده ارائه گردیدهاند؛ نخست دیدگاه این دوفیلسوف در باب حقیقت نفس وبدن بیان میشود، البته در این قسمت نگاهی به انظار فیلسوفان پیشین نیز انداخته خواهد شد، سپس با استفاده از نگاه کلان آنان درمورد نفس و بدن تلاش می-شود تا پاسخ آنان را در مورد پرسش این مقاله دریابیم. یافتههای این پژوهش حکایت از آن دارند که بوناونتورا نه خود پاسخ این پرسش را داده است و نه مبانی او اجازه میدهد که به پاسخ مناسب دست یابد. اگرچه دکارت خود تلاش کرده است تا پاسخ مناسب به پرسش مقاله ارائه کند، دکارت برای حل این مشکل هم جواب نقضی وهم پاسخ برای حل مشکل ارائه کرده است، امّا تلاش وی به موفقیت منجر نشده است. به نظر پژوهشگر مبانی دکارت اجازه نمیدهد این پرسش پاسخ مناسب پیداکند.
خلاصه ماشینی:
معضله ی رابطه نفس وبدن از آنجا نشأت گرفته است که انسان همواره وبالبداهه شاهد است، که نفس بر بدن تأثیر میکند و از بدن متأثر میشود، ازسویی قانون فلسفی وجود دارد که باید بین علت ومعلول سنخیت وجود داشته باشد، اما از آنجا که هیچ مماثلت ومشابهت ذاتی وظاهری میان مجرد ومادی وجود ندارد، این عویصه در مورد رابطه نفس وبدن رخ مینماید که نفس انسان، به عنوان موجود مجرد، چگونه بر بدن مادی اثر میگذارد ومتقابلا از آن اثر میپذیرد؟ پرسشکه این نوشته درپی پاسخ به آن است، این است که بونا ونتورا و دکارت چگونه با این معضل بر خورد میکنند.
بر این اساس، ابن سینا بر خلاف ارسطو با معضل رابطه نفس وبدن روبرو است و برای حل این معضل واسطهای بنام روح بخاری را مطرح میکند، که گرچه خود از امور مادی است، ولی از لطافت برخوردار است، لذا میتواند واسطه بین بدن مادی ونفس مجرد شود.
اما اگر چنین باشد چرا نفس با بدن متحد است، زیرا نفس به خودی خود جوهر روحانی فردی است؟ پاسخ این است که نفس، اگرچه جوهر روحانی است، چنان ساخته شده که نه تنها میتواند به جسم شکل و صورت بدهد، بلکه به اجرای چنین کاری دارای میل طبیعی نیز هست.
با چنین نگاهی به رابطه و تعامل نفس و بدن عویصه همچنان باقی می ماند و پرسش همچنان مطرح است، چگونه موجود مجرد به نام نفس بر موجود مادی به نام بدن تأثیر میگذارد و از آن تأثر میپذیرد؟ فیلسوف ما هیچ پاسخ روشنی برای حل این معضل ارائه نکرده است.