چکیده:
امروزه شرکت ها برای ارتقاء سطح کمی و کیفی عملکرد کارکنان خود ناگزیر به اجـرای طـرح هـای تشـویقی کارکنان هستند. برنامه های تشویقی شرکت دیگر صرفا در قالب پرداخت پاداش نقدی نیست ، بلکه در زمان حاضر شرکت های اروپایی و امریکایی از یک سو برای استفاده از مزایای مالیاتی و از سوی دیگر با هـدف ایجـاد انگیـزه در کارکنان شایسته و کلیدی خود برای تداوم همکاری با شرکت از طریق ساز و کار ایجاد مالکیت در قسـمتی از سهام شرکت ، به استفاده از طرح های سهام تشویقی روی آورده اند. در حقـوق تجـارت ایـران بـه سـهام تشـویقی تصریح نشده است بنابراین شرکت های خصوصی بسیار محدودی کـه بـا الگـوبرداری از نمونـه هـای خـارجی در توافقات سهامداران برنامه سهام تشویقی را تصوب میکنند، برای اجرایی کردن آن متوسل به ماده ١٠ قانون مـدنی میشوند. لیکن در ماده ٦١ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه ١٣٩٠-١٣٩٤ به سهام ترجیحی اشاره شده است که در راستای اجرای اصل ٤٤ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با هدف خصوصی سازی، امـوال شـرکت هـای دولتی میان کارکنان این شرکت ها تقسیم میشود. اگرچه در نگاه نخسـت سـهام ترجیحـی تاسـیس مشـابه سـهام تشویقی به نظر میرسد اما اختصاص آن به شرکت های دولتی و تدقیق در ماهیت ، اهداف و نحـوه واگـذاری آن مبین تفاوت های ماهوی بین این دو نوع سهام است .
خلاصه ماشینی:
در حقـوق تجـارت ایـران بـه سـهام تشـویقی تصریح نشده است بنابراین شرکت های خصوصی بسیار محدودی کـه بـا الگـوبرداری از نمونـه هـای خـارجی در توافقات سهامداران برنامه سهام تشویقی را تصوب میکنند، برای اجرایی کردن آن متوسل به ماده ١٠ قانون مـدنی میشوند.
بـه دلیـل عـدم پـیش بینـی چنـین سهامی در نظام حقوقی ایران سوالاتی به لحاظ حقوقی به ذهن متبادر میشود از جملـه اینکه ماهیت این سهام چیست ؟ آیا حقوق متعلق به این سهام ماننـد سـایر انـواع سـهام شرکت است یا محدودیت هایی در حقوق مالی و غیرمالی مترتـب بـر آن وجـود دارد؟ این سهام چگونه تأمین میشود آیا شرکت نسبت به انتشار سـهام جهـت اختصـاص بـه کارکنان اقدام میکند یا درصـدی از سـهام موجـود شـرکت بـه عنـوان سـهام تشـویقی اختصاص داده میشود؟ آیا سهام ترجیحی ١پیش بینـی شـده در مـاده ٦١ قـانون برنامـه پنجساله پـنجم توسـعه ١٣٩٠-١٣٩٤ کـه در راسـتای اجـرای اصـل ٤٤ قـانون اساسـی جمهوری اسلامی ایران و با هدف خصوصـیسـازی امـوال شـرکت هـای دولتـی میـان کارکنان این شرکت ها تقسیم میشود نهادی مشابه سهام تشویقی است .
١- سهام تشویقی در این قسمت ابتدا ماهیت سهام تشویقی را مورد مطالعـه قـرار دهـیم و سـپس بـه بررسی این موضوع میپردازیم که آیا با توجه به تفاوت هـایی کـه در خصـوص تحقـق مالکیت بر این نوع سهام در مقایسـه بـا سـایر سـهام شـرکت وجـود دارد، شـرکت هـا میتوانند محدودیت هایی را نسبت به حقوق ناظر بر این سهام مقرر کننـد؟ و نهایتـا بـه این پرسش پاسخ خواهیم داد که شرکت ها بـرای تـأمین سـهام تشـویقی چـه امکانـاتی دارند؟ لازم به ذکر است با توجه به عدم پیش بینی سهام تشویقی در نظام حقوقی ایـران کلیه مطالب این بخش صرفا با تمرکز بر حقوق انگلستان و قانون شرکت هـای مصـوب ٢٠٠٦ این کشور است .