چکیده:
مقالۀ حاضر با هدف توصیف و تحلیل جامعهشناختی و ترسیم نقشۀ ساختار قشربندی اجتماعی و خوشهبندی محلهها و مناطق تهران تدوین شده است. روش مطالعه کمی، و حجم نمونه 12000 خانوار در 105 محله از مناطق 22گانۀ شهر تهران است. مقاله حول دو شاخص قدرت اقتصادی و پایگاه اجتماعی به قشربندی اجتماعی، و با استفاده از دو شاخص تعلق محلی و میزان استفاده از خدمات محله به خوشهبندی محلهها میپردازد. یافتهها بیانگر توزیع قشربندی اجتماعی تقریباً واضح ساکنان شهر تهران برمبنای مناطق بالای شهر و پایین شهر است. البته موارد استثنا در هر دو مورد وجود دارد. براساس نتایج، سه شاخص قدرت اقتصادی، پایگاه اجتماعی و تعلق محلی - بهعنوان مفاهیمی که بیانگر ثروت، منزلت و رضایت از محل زندگیاند – همبستگی معنادار و زیاد دارند. نکتۀ قابلتوجه، تجمیع این سه شاخص در محلههای مناطق 1، 2، 3 در سطح بالا و در محلههای مناطق 15، 16، 17 و 18 در سطح بسیار پایین است که بیانگر یک دوقطبی روشن در این حوزه است و ممکن است منشأ مسائل اجتماعی باشد. از اینرو لازم است برای کاهش پیامدهای آن سیاستهای شهری مناسبی اتخاذ شود.
One of the responsibilities of sociological studies and Necessity of Urbana's management is Understanding and finding out of structure of social stratification in city's Spaces. This Paper tries to provide sociological description and analysis, and Mapping social stratification in Tehran's Neighborhoods and Reigns.
The Methods of data collection has been quantitative. The sample of households was 12000 and sample of Neighborhoods was 105. Two social stratification indicators (Economic power and social statues) and two Clustering indicator (Local belonging and Using Neighborhood's service) were analyzed.
According to the findings, distribution of social stratification is almost clear for residents of Tehran based on the upper and lower parts of the city. Although there are exceptions. Finding shows three indicators: economic power, social status and local belonging as represent Wealth, Dignity and Satisfaction with the place of residence have significant and strongly correlated together. The aggregation of these three indicators in the neighborhoods of regions 1, 2, 3 is high and in the neighborhoods of regions 15, 16, 17 and 18 is very low.so, This represents a clear bi-polar in Tehran. It can be the source of important social problems in the city and should be thought out to mitigate the consequences of it.
خلاصه ماشینی:
پرسش ديگري که حول اين سؤال مطرح مي شود عبارت است از اينکه ساختار فضايي و بافت محله و منطقه اي تهران از نظر برخورداري و محروميت از قدرت اقتصادي، پايگاه اجتماعي، الگوي مصرف سازي ، تعلق محلي و استفاده از خدمات اجتماعي و فرهنگي محله اي چه تصويري دارد.
لايه هاي اصلي نظام قشربندي اجتماعي در شهر تهران کدام اند؟ مهم ترين خوشه هاي قابل تفکيک از محله ها مبتني بر مؤلفه هايي مانند قدرت اقتصادي، پايگاه اجتماعي، تعلق محلي و استفاده از خدمات محلي کدام اند؟ مباني نظري در نظريه هاي جديد درمورد قشربندي اجتماعي ، بر مؤلفه هاي خاص قشربندي و شاخص هاي قشربندي اجتماعي بيشتر تأکيد شده است .
در جمع بندي مي توان گفت امروزه براساس ديدگاه جامعه شناسان در حوزة قشربندي اجتماعي و طبقات اجتماعي ، مؤلفه هايي را که بيشترين تأثير را بر فرصت ها و شانس هاي زندگي آن ها داشته باشند، مي توان شاخص قشربندي تلقي کرد؛ بنابراين ، قدرت اقتصادي مردم به عنوان مؤلفۀ مادي و پايگاه اجتماعي که شغل و تحصيلات مهم ترين مؤلفه هاي آن هستند، مبناي شناسايي ساختار قشربندي محله هاي تهران قرار گرفته است .
خوشه بندي محله ها براساس شاخص قدرت اقتصادي يافته هاي مربوط به قدرت اقتصادي ساکنان محله هاي تهران نشان مي دهد سه محله از محله هاي منطقۀ ٣ قدرت اقتصادي خوبي دارند، اما مناطق ١ و ٣ از نظر قدرت اقتصادي در کل داراي قدرت اقتصادي بيشتر از ساير مناطق اند و از نظر قشربندي مبتني بر مؤلفۀ اقتصادي نيز در ردة بالاتر از مناطق ديگر قرار دارند.