چکیده:
رفتار سیاسی رسول خدا(ص) با اهل کتاب دارای اصول و ضوابط بوده که علیرغم اهمیت زیادی که داشته است، با نگاه تدوین نظام سیاسی به آن توجه شایستهای نشده است. این تحقیق که با عنوان «نگرش قرآنی بر اصول سیاسی پیامبر اسلام(ص) در مواجهه با اهل کتاب» نگاشته شده است، به دنبال آن است که از رفتار پیامبر اسلام اصول سیاسی را استخراج کند تا در جامعه امروزی دستمایهای باشد برای کسانی که به نوعی با اهل کتاب در عرصه سیاسی و اجتماعی مواجه هستند. به این منظور تمامی آیات و سورههایی که درباره اهل کتاب آمده است، به طور ویژه و در کنار روایات و تفاسیر مورد بررسی قرار گرفته و اصول سیاسی پیامبر(ص) از آن استنباط شده است.
حاصل این پژوهش استخراج اصولی است مانند: همزیستی مسالمتآمیز در کنار اهل کتاب، دعوت به حق و یکتاپرستی، پرهیز از تحریک و ایجاد تنش در بین آنها، مقابله با نفوذ اهل کتاب در بین مومنان، هشدار به انحرافات آنها و جهاد با منحرفان اهل کتاب. در این پژوهش اصول مذکور با تاکید بر آیات شریفه قرآن کریم و با کارکرد دیپلماتیک استخراج و جدولبندی شده است.
خلاصه ماشینی:
این تحقیق که با عنوان «نگرش قرآنی بر اصول سیاسی پیامبر اسلام( در مواجهه با اهل کتاب» نگاشته شده است، به دنبال آن است که از رفتار پیامبر اسلام اصول سیاسی را استخراج کند تا در جامعۀ امروزی دستمایهای باشد برای کسانی که به نوعی با اهل کتاب در عرصۀ سیاسی و اجتماعی مواجه هستند.
به این منظور تمامی آیات و سورههایی که دربارۀ اهل کتاب آمده است، به طور ویژه و در کنار روایات و تفاسیر مورد بررسی قرار گرفته و اصول سیاسی پیامبر( از آن استنباط شده است.
لذا آیات و احادیثی که دربارۀ اهل کتاب است، از همین زاویه مورد دقت قرار گرفته و برخی اصول سیاسی از آن استخراج شده است.
وانگهی مگر میشود اسلام و شخصیت اول آن، داعیۀ اصلاح جهان داشته باشد و به بخش اعظمی از زندگی مردم یعنی جنبۀ سیاسی و حکومتی آنها بیتفاوت باشد؟ لذاست که ما معتقدیم که رسول خدا( در تمام شئون امت اسلامی جهت سوق دادن مردم به سوی خداوند متعال و همچنین برای حکمرانی و فرمانروایی بر آنها و قضاوت در بین مردم ولایت دارد (طباطبایی، 1387: 6/13).
این از اصول سیاسی پیامبر( است که در ارتباط با مخالفان (اهل کتاب و مشرکان)، به پرهیز از هر گونه رفتار تحریکآمیز توصیه مینماید.
با این وضعیت، قرآن کریم به پیامبر اعظم( دستور مبارزه با نفوذ اهل کتاب را میدهد که مراقب باشید دشمن با دلی پر از کینه میخواهد به شما نزدیک شود، آنها را دوست صمیمی خود نگیرید (آل عمران/ 118).
شایستۀ ذکر است که در برخی از آیات قرآن کریم (مانند: بقره/ 109)، پیامبر( در برابر هواخواهی اهل کتاب، مأمور به صبر موقت میشود که منافاتی با اعتراض به اشتباهات آنها ندارد.