چکیده:
تنها تفسیر مکتوب، چاپ شده و در دسترس، منسوب به امامان معصوم علیهم السلام، کتاب تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) است. این تفسیر به املای امام بوده و دو نفر به نامهای ابوالحسن و ابویعقوب آن را نوشتهاند و با وسایطی به ما رسیده است. شناخت تفسیر مذکور میتواند، در فهم کلام امام حسن عسکری (ع) و نیز به فرآیند انتساب آن کمک کند. تاکنون در معرفی این اثر منسوب به معصوم(ع)، تلاشهای جدی صورت نگرفته است. لذا شناخت ساختار و نحوه طراحی تفسیر العسکری، بر بهرهمندی ما میافزاید. در تقسیم بندی روایات تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) به روایات کوتاه، متوسط و بلند و طولانی، بررسیها نشان میدهد که روایات کوتاه، بیشترین شواهد و متابعات، روایات متوسط به نسبت کمتر و روایات بلند و طولانی اکثرا فاقد مستندات قرآنی و شواهد و متابعات و غالبا جزو متفردات میباشند. شناخت روایات تفسیر العسکری و نوع طبقه بندی آن مانند: روایات کوتاه، روایات متوسط و روایات طولانی و مفصل، افزون بر آن که جهت انتساب تفسیر العسکری به امام (ع) یاری رسان است، از طرفی دیگر ما را به وجود مطالبی نادرست که بتوان بر اشتباه راویان و نسّاخ یا نفوذ جعل جاعلان حمل کرد واقف میسازد. در نهایت پژوهش حاضر، میتواند تاثیر مناسبی بر اعتبار سنجی تفسیر العسکری داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
شواهد و متابعات حديث پنجاه و سوم از تفسير العسکري در منابع متقدم شيعه حديث فوق در منابع روايي و تفسيري متقدم شيعه شواهد و متابعاتي دارد که برخـي از آنها در ذيل آورده شده است : ـ زراره از امام باقر (ع ) روايت کرده که امام (ع ) فرمود: «بنده اي نيست مگر در دل او نقطـه ي سفيدي است ، و چون گناهي انجام دهد، نقطه سياهي در آن پيدا مي شود، سپس اگر توبه کرد، آن سياهي از بين مي رود و اگر به گناه ادامه داد، بر آن سياهي افزوده مي شود چندان که آن سفيدي را بپوشاند و چون سفيدي پوشيده شود، صاحب آن هرگز به نيکي و خوبي باز نمي گردد و اين است مراد از فرموده خداوند عزّوجلّ «نه چنين است که گفته هاي ما افسانه و دروغ باشد تا اينها بـه آن اقبال نکنند» بلکه آنچه را که دائماً در حال کسب آن بودند بر دل هايشان مهر زده است .
نمونه حديثي تفسير العسکري حديث /١٠١ امام حسن عسکري (ع ) فرموده اند: زماني که خداوند عزّوجّل فرمود: براي شما هر آنچه را که در زمين است آفريدم سپس به فرشتگان دستور داد: «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لĤِدَمَ فَسَجَدُوا إَِّلا إِْبلِيسَ أََبي وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ اْلکَافِرِين َ» (البقره ، ٣٤) به حضرت آدم سجده کنيد.