چکیده:
شناﺧﺖ درﺳـﺖ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ ﺣﻘﯿﻘـﯽ ﻻزﻣـﻪ رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﺳـﻌﺎدت دﻧﯿـﻮی و اﺧـﺮوی اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺮﭘﺎﯾﻪ ﭘﻨـﺪار، ﮔﻤـﺎن، ﺣﺪﺳـﯿﺎت و ﺧﯿـﺎﻻت ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﮐـﺮﯾﻢ ﭼﻨـﺪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از ﭘﻨـﺪارهﺎﯾﯽ را ﮐـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺳﺖ ذﮐﺮ و در اﺻﻄﻼح ﭘﻨﺪارﺷﮑﻨﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺑﻪ آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﭘﻨﺪارهﺎ در ﺣﻮزه هﺎی اﻋﺘﻘﺎدی، اﺧﻼﻗـﯽ و رﻓﺘـﺎری در زﻧـﺪﮔﯽ ﻓـﺮدی و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ اﻧﺴﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. در اﯾـﻦ راﺳـﺘﺎ ﭘـﮋوهﺶ ﺣﺎﺿـﺮ ﺿـﻤﻦ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣﻌﻨـﺎﯾﯽ واژه «ﺣﺴﺐ» ﯾﺎ «ﭘﻨﺪار»
در ﻗﺮآن ﮐـﺮﯾﻢ ﺑـﻪ دﺳـﺘﻪ ﺑﻨﺪی آﻧﮭـﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و ﺑـﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎی آﯾﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑـﻪ ﺟﻤﻊ
ﺑﻨـﺪی ﭘﻨـﺪارهﺎی ﻏﻠﻄـﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎورهـﺎی ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑــﻪ اﻧﺤــﺮاف و ﮔﻤﺮاهـﯽ ﻣﯽ ﮐﺸــﺎﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺘــﻪ و ﺳــﻌﯽ
ﮐـﺮده اﺳــﺖ ﺗــﺎ ﺑــﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻇـﺎهﺮی و ﻣﻔـﺎهﯿﻢ ﻏﯿﺮﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ آﯾـﺎت، ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺻـﺤﯿﺤﯽ از اﯾـﻦ
پندارها ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
در قرآن کریم این پندار که انسانها بدون آزمایش و ابتلاء رها شوند، مطرح گردیده و به غلط بودن آن در آیات مختلف اشاره شده است.
با توجه به آیات ذکر شده در این موضوع، اینگونه میتوان برداشت نمود که پس از نزول آیات قرآن و بیان معارف اسلام توسط پیامبر، این پندار غلط که کسب رضایت خداوند و طی درجات معنوی، بدون تحمل سختیها و مشکلات امکانپذیر است بین مسلمانان شایع شده است.
(سورۀ آلعمران: آیۀ164) بسیاری از گزارههای ذهنی مسلمانان که در موضوع بحث مورد نظر در قرآن کریم بدان اشاره شده است از پندارهای غلط در زمینۀ مسائل اخلاقی حکایت دارد و قرآن بسان یک نسخۀ شفابخش بیماریهای اخلاقی، غیرمستقیم به تصحیح آنها میپردازد.
نمونه دیگر پندارها در مسائل اخلاقی، غنی پنداشتن فقیران واقعی از روی نادانی و عدم آگاهی است: (للفقراء الذین أحصروا فی سبیل الله لا یستطیعون ضربا فی الأرض یحسبهم الجاهل أغنیاء من التعفف تعرفهم بسیماهم لا یسئلون الناس إلحافا و ما تنفقوا من خیر فإن الله به علیم( (سورۀ بقره:آیۀ273) در این آیه از آداب انفاق سخن به میان آمده و یکی از نکات مورد ابتلاء جامعه را متذکر میشود؛ چرا که فقیران واقعی برای حفظ آبروی خود، به فقر تظاهر نمینمایند و در سؤال از مردم پافشاری نمیکنند و این امر شناخت آنها را سخت مینماید.
- با دقت در آیات قرآن کریم هرکدام از پندارهای مربوط به هدف خلقت انسان، آزمایش و ابتلای انسان در دنیا، مسائل معاد و قیامت و خوب دیدن اعمال توسط انسانها بیشتر تکرار شده است و این اهمیت و توجه به این پندارها را میرساند.