چکیده:
شیخ شهابالدین سهروردی با طرح شهود در عرصه فلسفه توانست نظامی بدیع را به نام حکمت اشراق تأسیس نموده و در پی چنین اقدامی فلسفه رو به انحطاط را در قالبی جدید احیا نماید. این جستار در صدد است تا با بررسی تعریف شهود، اقسام، جایگاه و کارکردهای آن در فلسفه سهروردی اقدام ابتکاری سهروردی را بیش از پیش تبیین کند. پرسش اساسی این جستار نیز به کارکردهای شهود در فلسفه سهروردی و رابطه میان شهود و تعقل مرتبط است: آیا ورود شهود به عنوان ابزار شناخت عرفانی در عرصهای تعقلی امکانپذیر خواهد بود؟ در صورت امکان، کارکرد شهود در فلسفه چیست؟ دستاورد این جستار عبارتند از: کاربرد شهود در یک نظام فلسفی بدون آسیبرسانی به ساحت تعقلی فلسفه امکانپذیر است و شهود به نحوی توانمند در حل معضلات فکری و فلسفی راهگشا است. از جمله کارکردهای شهود درنظام فلسفی حکمت اشراق عبارتند از: 1- انتخاب مسأله در پی اهمیت یافتن آن در پرتو شهود؛ 2- مقدمهای برای دستیابی به حد وسط برهان؛ 3- تحلیل بهتر مسأله.
Sohrvardi created philosophy of illumination introducing intuition in the arena of philosophy. Introduction of the novel idea provided a condition to resuscitate the philosophy science which declined focusing on traditional approaches.this article is seeking review the definition, place, types and functions of intuitionin order toexplainin Suhrawardi's initiative.The basic question of this paperis associated withIntuition functions in the philosophy of Suhrawardi and the relationship between intuition and reasoning: 1) is it possible the use of intuition (as a mystical knowledge) for an intellection science area? 2) If the answer is positive, what is the role of intuition in philosophy? This research attempts to provide the following importance
Results
1) It is possible the use of intuition in philosophy arena without providing a contrast condition with intellectual inherent of philosophy, 2) Intuition is capable of solving many intellectual challenges potentially. The role of intuition in the wisdom of illuminationphilosophy may be introduced as the following: 1) Problem selecting in the case that the problem is evaluated as an important one affectingintuition 2) An introduction to access a mediocre proof, 3) Analyzing better a problem.
خلاصه ماشینی:
جهت بررسی صحت و سقم چنین باوری در خصوص شیخ اشراق و برای اثبات این ادعا که مکتب اشراق در واقع نظامی است که بر اساس فلسفهای شهودی بنا گردیده است، در اینجا بایستی بررسی نمود که: اولا منظور از فلسفه شهودی چیست؟ ثانیا سهروردی چه اقداماتی را انجام داده که میتوان از وی به عنوان فیلسوف و بنیانگذار فلسفه شهودی یاد نمود و نه یک عارف صرف؟ در مسیر پاسخ بدین سؤالات بایستی ابتدا تعریفی از فلسفه شهودی ارائه نمود: «مقصود از فلسفه شهودی, نظامی هستیشناختی بر پایهی روش عقلی – استدلالی است که یافتههای شهودی در تعین بخشی به آن نقشی قابل توجه دارد, یعنی مابعدالطبیعهایی که در عین پایبندی به برهان عقلی در تصدیق و تکذیب گزارههای خود، از یافتههای شهودی در شکلدهی به آموزههای خود بهرهمند میشود.
(غفاری: 245) چنانکه سهروردی در حکمه الاشراق به صراحت بیان داشته است:«و هذا العالم المذکور نسمیه «عالم الاشباح المجردة» و به تحقق بعث الاجساد و الاشباح الربانیهی و جمیع مواعید النبوة» (سهروردی، حکمه الاشراق در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج2: 234) مقدمهای برای دستیابی به حد وسط برهان دستیابی به حقیقتی شهودی و دریافت وجهی خاص در آن بدان نحو که صلاحیت حدوسط واقع شدن را داشته باشد، اقامه استدلالات فلسفی را تسهیل و تسریع خواهد نمود.
فیرون الاشباح الروحانیة علی أحسن ما یتصور من الصور، و یسمعون منه الکلام العذب، و یستفیدون منه العلوم؛ و قد یرون أشیاءمکتومة» (سهروردی، رساله فی اغتقاد الحکماء در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج2: 271) نتیجهگیری: در این مقاله شهود به منزله طریقی در مسیر شناخت حقیقی در حوزه حکمت اشراق مورد توجه قرار گرفت و سهروردی به عنوان مبتکر به کارگیری شهود در عرصه فلسفه شناخته شده است.