چکیده:
پایداری مجموعهای از عوامل در سالهای بعد از فروپاشی، زمینه ی شکلگیری اصول بنیادین و چارچوب رفتاری روسیه در خاورمیانه شد. با توجه به نقش فزاینده ی روسیه در خاورمیانه و فرصتها و تهدیدهای آن، هدف این پژوهش مفصلبندی متغیرهای شکلدهنده به سیاست خاورمیانهای روسیه و شناسایی الگوی بنیادین رفتاری روسیه در منطقه است. در این نوشتار تلاش شده نمای فراگیری از متغیرهای تداومبخش یا تحولآفرین در سیاست خاورمیانهای روسیه در سه سطح داخلی، منطقهای و بینالمللی ارائه شود؛ بنابراین پرسش بنیادین این است که «عوامل و رانههای تحول یا تداوم در سیاست خاورمیانهای روسیه چیست»؟ فرضیه ی نویسندگان این است که تحول و تداوم سیاست خاورمیانه ای روسیه، برآیند تحول در نگرش حاکم بر کرملین، مسائل سیاسی-امنیتی-اقتصادی «خارج نزدیک» و چگونگی موازنهسازی ژئوپلیتیک روسیه در برابر غرب است. با واکاوی این رانهها در سه سطح یادشده، میتوان به اصول پایدار و شکلبندی عمومی رفتار سیاست خارجی خاورمیانه ای روسیه دست یافت. نتیجه اینکه نوع سیاستورزی روسی در منطقه، دستاوردها و چالش های مشخصی را برای این کشور به ارمغان آورده است. اصول سیاستورزی روس ها الگویی برای اصلاحات سیاست خارجی از آرمانگرا به واقع گرا است؛ امری که ضرورت درک آن را در همسایگی کشور ما نشان می دهد. پایانبخش این نوشتار، بررسی دستاوردها و چالشهای روسیه در پیشبرد اهداف خاورمیانهای آن است. روش پژوهش نویسندگان توصیفی-تبیینی-تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
روسيه در سندهاي مفهوم سياست خارجي به روشني موضع خود را در مورد تأسيس کشور فلسط ين ، سرنوشت اسراييل ، سلاح هاي کشتارجمعي و موشکها، غيراتميسازي منط قه ، مسئله ي هسته اي ايران اعلام کرده است )٢٠١٣ ,the Foreign Policy Concept of the Russian Federation(.
چنين توصيفي براي ايران معناي روشني دارد، زيرا نشان ميدهد که روسيه علاقمند است در تأمين امنيت انرژي و حمل ونقل خليج فارس نيز نقش داشته باشد و با کشورهاي حاشيه ي خليج فارس براي رسيدن به چارچوب مشارکت و همکاري گفتگوهاي راهبردي داشته باشد؛ بنابراين مسئله ي اين نوشتار درک رانه هاي گسترش فعاليت هاي روسيه در منط قه است که از ضرورت هاي اصلي نظ ام تصميم سازي کشور ما، درک فرصت ها و تهديدهاي رويکردهاي روسيه در خاورميانه است .
ده سال پيش ، روسيه در خاورميانه پيگير »مشارکت فعال « با اولويت »احيا و تقويت موقعيت اين کشور به ويژه از نظ ر اقتصادي در اين منط قه ي غني« بود the Foreign Policy( )٢٠٠٨ ,Concept of the Russian Federation.
در آخرين سند سياست خارجي روسيه در سال ٢٠١٦، به تهديدهاي مرزهاي جنوبي روسيه و افراط گرايي اسلامي اشاره شده است )٢٠١٦ ,The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation(؛ بنابراين در سط ح منط قه اي، اهميت خاورميانه را جايگاه ژئواستراتژيک و ژئوپليتيک آن ، ذخاير نفت آن در سياست جهاني، منابع مالي قابل توجه و نزديکي به مرزهاي روسيه و کشورهاي هم سود و سرريز تحولات امنيتي آن بر آسياي مرکزي و قفقاز تعيين ميکند.
بيثباتي در اين مناط ق تأثيري مستقيم بر قفقاز و آسياي مرکزي دارد؛ بنابراين تلاش براي ثبات در خاورميانه ، از اهداف سياست خارجي مسکو تعريف شده است Foreign Policy( )١٩٩٣ ,Concept of the Russian Federation.