چکیده:
طرح مباحث میانرشتهای و نوشتن مقالات علمی دربارۀ آنها از علائق پژوهشگران در سالهای اخیر بوده است. یکی از این مباحث، انعکاس علم روانشناسی در آثار ادبی و انطباق آن با تئوریهای نوین روانشناسی است. در ادبیات فارسی، با توجه به مقام استثنایی و غنای آن، نکتههای اخلاقی و روانشناسی بسیاری نهفته است که مقایسه و تطبیق آن با یافتههای روانشناسی نوین امری ضروری است. «تنیدگی» از جمله مفاهیمی است که بهرغم کاربرد وسیع آن، هنوز مفهوم واحد و روشنی ندارد. واژة تنیدگی از رویآورد مهندسی وارد علوم پزشکی و روانپزشکی شده است. در دیدگاه مهندسی، تنیدگی هر عامل بیرونی است که بر شیء یا جاندار وارد و باعث تغییراتی در آن میشود. مفاهیم، عوامل و پیامدهای تنیدگی، به عنوان یک موضوع پیچیدة علمی همواره نظر پژوهشگران علوم رفتاری را به خود جلب کرده است. گستردگی دامنة عوامل تنیدگی، پیامدهای مخرب آن بر کنشوری و سلامت فرد و نیز جذابیت علمی- پژوهشی آن، میتواند دلایلی برای بیان اهمیت و ضرورت توجه روانشناسان نسبت به تنیدگی باشد. سووشون نوشتۀ سیمین دانشور آغازگر فصلی تازه در تاریخ داستاننویسی ایران به شمار میآید. نویسنده در این رمان اجتماعی- سیاسی، حوادث و پیامدهای زمان اشغال ایران از سوی انگلیسیها را به زیبایی به نگارش درآورده است. دانشور در این داستان پرحرکت و ماجرا با نثری شاعرانه، دقیق و محکم، تصویری درونی و هنرمندانه از تحولات منطقه فارس در سالهای جنگ دوم جهانی به دست میدهد. در این رمان هر کدام از شخصیتها با مسائل و مشکلاتی روبهرو میشوند و در برابر هر کدام از این وقایع و حوادث متناسب با شخصیتهای درونی واکنشهایی نشان میدهند. این پژوهش در زمینة شناسایی عوامل تنشزا (استرسورها) در رمان سووشون دانشور و راههای مقابلۀ شخصیتها با این عوامل مورد بررسی قرار میگیرد.