چکیده:
مساجد در طول تاریخ از شاخصترین نمونههای معماری اسلامی بودهاند؛ آنها نشانههایی شهری هستند که به عنوان مفصل، نقشی اساسی در ارتباطات میان عناصر شهری بازی میکنند. نگاه به اجزای تشکیل دهنده و فضاسازی مساجد و بررسی عوامل شکلگیری ساختاری، جایگاه هر فضا و نقشی که در ارتباط با دیگر فضاها دارد، رهیافتی برای دستیابی به تاثیر حکمت معماری اسلامی در شکلدهی شاکله بنای مساجد فراهم خواهد آورد. سازماندهی فضایی حاصل تبیین زیر ساختهای تفکر معاران ایرانی- اسلامی بوده و مطالعه و نقش جایگاه هریک از اجزای بکار رفته در مساجد از قبیل ایوان، محراب، محل قرارگیری محور قبله، گنبد، شبستان و غیره پرداخته و پس از بررسی مکان هندسی هریک از این اجزا براساس اصول وانتظام فضایی میتواند باعث پایهگزاری اصول معماری نوین در ساخت مساجد گردد.در این مقاله پس از بررسی نحوه قرارگیری اجزای موجود مسجد کبود ساوه بر اساس اصول هندسی و چیدمان فضای داخلی و جهت ورود به اجزای مختلف مسجد و بیان نقاط قوت و ضعف آن پرداخته و در نهایت ایدهای منطقی برای نحوه قرارگیری اجزای مسجد در معماری نوین بیان میکند که روش تحقیق به روش گردآوری اطلاعات و نمونه موردی بیان شده و در آخر به نتیجه¬گیری برای ساخت مسجد نوین میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
سازماندهی فضایی حاصل تبیین زیر ساختهای تفکر معاران ایرانی- اسلامی بوده و مطالعه و نقش جایگاه هریک از اجزای بکار رفته در مساجد از قبیل ایوان، محراب، محل قرارگیری محور قبله، گنبد، شبستان و غیره پرداخته و پس از بررسی مکان هندسی هریک از این اجزا براساس اصول وانتظام فضایی میتواند باعث پایهگزاری اصول معماری نوین در ساخت مساجد گردد.
) شکل 1- (مسجد پیامبر، کتاب سنت معماری اسلامی ایران) (نصر،1312) 3- بررسی نظم در مسجد 3-1- سلسله مراتب در نظام فکری و اندیشهها، هستی کل جهان به هم پیوسته و منشعب از یک نیرو بوده است.
) شکل 5 : پلان فضاهای مسجدجامع ساوه (نگارنده) 6-2- نقشه مسجد جامع ساوه این بنا در دورههای مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده، اثری از بنای اولیه مسجد در روزگار کنونی باقی نمانده است.
) شکل 9- ایوان اصلی مسجد جامع ساوه(سایت معمارنیوز) 6-5- محراب این مسجد شامل 6 محراب بوده است داخل محراب و ربرروی ردیف اول نوشته ها آیه 254 سوره بقره (آیه الکرسی) به خط ثلث گچبری شده که قسمتی از آن از بین رفته است.
بالای کتیبه مذکور ودر هشت لـوزی شکل کلمه(علی) هشـت بار به خط کوفی تـکرار شده است اساسا گچ بهعنوان عنصری شکل پذیر کاربرد وسیعی در بناهای تاریخی خصوصا تزیین مساجد داشته است به همین دلیل مسجد جامع ساوه نیز از این ماده در سطح گستردهای در بخشهای مختلف شامل گنبد خانه اصلی وشبستانهای جبهه جنوبی و محراب استفاده گردیده و آثاربدیعی به وجود آمده است.