چکیده:
در سالیان اخیر و با رشد اینترنت و فناوریهای اجتماعی آنلاین، پرسشهای متعددی در رابطه با نوع، شدت، کیفیت و وسعت فعالیتهای مدنی در جهان مبتنی بر شبکههای اجتماعی مطرح شده است. این نوشتار با توجه به اثرگذاری شبکههای اجتماعی آنلاین در انتخاباتهای اخیر از 1388 به این سو و رویدادهای پس از آن، درصدد ارزیابی اثر سرمایه اجتماعی موجود در شبکههای آنلاین بر فرهنگ شهروندی شهروندان شهر سنندج برآمده است. این پژوهش به روش توصیفی از نوع همبستگی و با کاربرد پیمایش انجام پذیرفته است. پرسشنامه مرکب از پرسشهای استاندارد دیمیتری ویلیامز و پرسشنامه محقق ساخته برای فرهنگ شهروندی بوده است که مبتنی بر اعتبار و پایایی مناسب و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در میان 400 نفر از پاسخگویان توزیع گردید. یافتهها حاکی از سطح متوسط میانگین فرهنگ شهروندی و توجه بیشتر به مشارکت مدنی بوده است. در میان مولفههای مشارکت مدنی، ابعاد نگرشی و باوری بیش از مولفههای حوزه رفتاری یا عملی مورد توجه شهروندان بوده است. نتایج استنباطی نیز حاکی از آن است که مهمترین بعد سرمایه اجتماعی اثرگذار بر فرهنگ شهروندی، سرمایه اجتماعی برون گروهی موجود در فضای مجازی بوده است.
خلاصه ماشینی:
در این زمینه و در تلاش برای شناسایی و تثبیت جامعه و سیاستی سالمتر، کارآمدتر و البته مشارکتیتر مبتنی بر فرهنگ شهروندی، محققان و متفکران بر اثرات مثبت سرمایه اجتماعی و ارزشهای حاصل از منابع موجود در پیوندهای اجتماعی با سایرین که توصیفکننده ساختار و فرصتهای کنش در اجتماعات مختلف است (لین، 2008)، تأکید کردهاند.
از این منظر بر شیوههای جدید برای پیوند با سیاست از طریق دریافت و توزیع اخبار (بارتل، شارر، گاتفرید و میشل، 2015)، شرکت در مباحث سیاسی در فضای مجازی (بارنیج، 2015؛ والنزوئلا، 2013) یا مشارکت در بسیج آنلاین یا آفلاین (باد، 2012) بهعنوان اثر شکل آنلاین سرمایه اجتماعی بر فعالیت مدنی تأکید شده است.
در این راستا، بر اساس پیشینههای تجربی یادشده و بهویژه با تأکید بر توسلی و نجات حسینی (ابعاد مدنی، سیاسی و اجتماعی شهروندی)، صرافی و عبدالهی (تأکید بر حقوق و وظایف شهروندی)، گنجی و همکاران (آموزش شهروندی)، رضا همتی و وکیل احمدی (مدارا و اعتماد اجتماعی)، چانک ژاگ (آموزش دانش مدنی) و جسیکا فرناندز (جایگاه هویت در فرهنگ شهروندی) و مبتنی بر تئوریهای جامعه شناسان کلاسیک (شهروندی، تعلق اجتماعی و انسجام اجتماعی)، ترنر (تعامل عناصر چهارگانه در شهروندی) و همچنین گرانووتر (قدرت پیوندهای ضعیف) کان و کلنر (خردهفرهنگهای فعال آنلاین)، بیمبر، فلاناگین و استول (امکان "عبور از مرز خصوصی به عمومی"، انعطافپذیری و استقلال بیشتری برای کنش جمعی) و بنت و اسگربرگ (شخصیسازی کنش جمعی در فضای مجازی) فرضیات زیر در این مطالعه مدون شدند.
نتایج پژوهش حاضر همچنین حاکی از ارتباط معنادار متغیر سرمایه اجتماعی برون گروهی در فضای واقعی با فرهنگ شهروندی بوده است.