چکیده:
اهداف و زمینهها: پراکنش فضایی نامتعادل صنایع در اغلب مناطق کشورهای در حال توسعه، میتواند اثرات اقتصادی، محیطزیستی و اجتماعی نامطلوبی را به همراه داشته باشد. شناخت الگوهای توزیع فضایی صنایع برای برنامهریزی و توزیع مطلوب آنها در سطح مناطق، ضروری است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل پراکنش و الگوهای فضایی صنایع استان اردبیل است. هدف دیگر این مطالعه، شناخت کانون های اصلی تمرکز صنایع و ارتباط توزیع فضایی صنایع با متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی است. شناخت الگوهای فضایی و رفتار مکانی صنایع، برای برنامهریزی مناسب فضایی مناطق، ضروری است. این شناخت به تصمیمگیران و برنامهریزان کمک میکند تا اقدامات مطلوبی را انجام دهند.
روششناسی: این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 1700 کارگاه صنعتی فعال در استان اردبیل است. دادههای این فضاهای صنعتی از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل اخذ شده و در سامانه اطلاعات جغرافیایی ثبت شده اند. در این پژوهش، از روشهای آمار فضایی مانند فاصله استاندارد، شاخص خود همبستگی فضایی موران، آماره عمومی جی یا خوشه بالا و پایین و مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی استفاده شده است.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان میدهند که: الف) الگوی توزیع فضایی صنایع در استان اردبیل به صورت خوشهای شدید و نامتعادل است، ب) جهت جغرافیایی توزیع صنایع، شمالی ـ جنوبی است، پ) مرکز ثقل تمرکز فضاهای صنعتی، به سمت بخشهای مرکزی استان است، ج) شهرستان اردبیل، کانون مسلط جذب فعالیتهای صنعتی است، د) بین متغیرهای جمعیت، نرخ مهاجرت، میزان شهرنشینی، میزان اشتغال در بخش صنعتی، توپوگرافی و هیدرولوژی، با الگوی توزیع صنایع رابطه معناداری وجود دارد.
نتیجه گیری: نتیجه اینکه، توزیع صنایع در استان اردبیل از نوع خوشهای و درعینحال نامتعادل است. در پایان پیشنهادهایی بر اساس یافتههای پژوهش، ارایه شده است.