چکیده:
منشور ملل متحد با اتکا بر وقایع تاریخی، توسل به زور را به طور مطلق در حقوق و روابط بینالملل ممنوع کرد. با اینحال، لزوم پیشبینی موارد توسل به زور در راستای حفظ صلح و امنیت بینالمللی اقتضا دارد که با نظاممندکردن امکان توسل به زور و نهادینهسازی آن در قالب نظام ملل متحد و از مجرای شورای امنیت تلاش شود تا این امرتنها در مواردی مجاز باشد که واقعیات جامعه بینالمللی توسل به نیروی نظامی را منطقا توجیه و بلکه تجویز میکند. اگرچه دفاع مشروع و مجوز شورای امنیت دو استثنائی است که در منشور ملل متحد برای نیل به این هدف پیشبینی شده است؛ با اینحال، در دهههای اخیر، مفهومی تحت عنوان مداخله بشردوستانه نیز مطرح شده و برخی از دولتها آن را به عنوان استثنایی دیگر برای توسل به زور قلمداد کردهاند. سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا مداخله ناتو در مخاصمه کوزوو در چارچوب تعریف مداخله بشردوستانه در حقوق بین الملل قرار میگیرد؟ آیا میتوان مدعی شد که یک عرف جدید و یا به تعبیر دیگر، استثنایی نوین در خصوص قاعده ممنوعیت توسل به زور در حال شکلگیری است؟ در پاسخ میتوان چنین فرض کرد که در حال حاضر، هیچگونه استثنای جدیدی بر قاعده منع توسل به زور، تحت عنوان استثنای مداخله بشردوستانه، پذیرفته نشده و کماکان دفاع مشروع و مداخله با مجوز شورای امنیت تنها موارد استثنای قاعده مذکور در حقوق بینالملل است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به اسناد و مدارک مرتبط، به بررسی این مفهوم و سنجش اعتبار چنین ادعایی میپردازد.
United Nations Charter، relying on historical events، absolutely prohibited the use of force in international law and relations. In spite of this، the need for predicting the cases of using force in order to keep international peace and security requires it that through systematizing the possibility of resorting to force and institutionalizing it within the system of the Security Council of the United Nations، the use of force be allowed in cases where the realities of the international community not only logically explains but also authorizes the use of force. Although the right of self-defense and the authority of the Security Council are the two exceptions contained in the UN Charter to materialize the mentioned goal، in recent decades، a concept، known as humanitarian intervention، has emerged، and has been considered by some states as the third exception to the principle of prohibition of the use of force. The question the present study asks in this regard is that if NATO's intervention in Kosovo War can be considered as legitimate within the definition of humanitarian intervention of the international law. Can one claim that a new tradition، or put differently، a new exception to the principle of the prohibition of resorting to force is being formed? The response to this question is that currently no exception to the aforementioned principle has been accepted under the title of humanitarian intervention. This article discusses the concept of humanitarian intervention and the legitimacy of such a claim.
خلاصه ماشینی:
سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا مداخله ناتو در مخاصمه کوزوو در چارچوب تعریف مداخله بشردوستانه در حقوق بین الملل قرار میگیرد؟ آیا میتوان مدعی شد که یک عرف جدید و یا به تعبیر دیگر، استثنایی نوین در خصوص قاعده ممنوعیت توسل به زور در حال شکل گیری است ؟ در پاسخ میتوان چنین فرض کرد که در حال حاضر، هیچ گونه استثنای جدیدی بر قاعده منع توسل به زور، تحت عنوان استثنای مداخله بشردوستانه ، پذیرفته نشده و کماکان دفاع مشروع و مداخله با مجوز شورای امنیت تنها موارد استثنای قاعده مذکور در حقوق بین الملل است .
بین الملل عرفی و منشور ملل متحد توجیه پذیر است ؟ و در صورتی که پاسخ سؤال نخست منفی باشد، آیا میتوان مدعی شد که یک عرف جدید و یا به تعبیر دیگر، استثنایی نوین در خصوص قاعده ممنوعیت توسل به زور در حال شکل گیری است ؟ پاسخ علمی به سؤالات مذکور از این جهت اهمیت دارد که در جهان معاصر که برخی کشورها، به ویژه اعضای مؤسس ناتو، گاه و بیگاه ادعاهای مشروعیت مداخله نظامی در سایر کشورها با استناد به مداخله بشردوستانه را مطرح میکنند، عیار چنین ادعاهایی سنجیده خواهد شد و عدم مشروعیت آن ها در حقوق بین الملل معاصر اثبات خواهد گردید.
Adopted by the Security Council at its 3930th meeting on 23 September 1998, 23 September 1998, S/RES/1199 (1998) - Yearbook of the United Nations (1979), Vol. 33, 1979, UN Doc. A/34/559 (12 October).