چکیده:
یکی از نهادهای مهم حقوقی اعاده حیثیت است که به دو صورت قانونی و قضایی در نظامهای حقوق کیفری بروز یافته است. هدف از تاسیس این نهاد، جبران ضرر و زیانهای مادی و معنوی ناشی از هتک حیثیت افرادی است که قربانی اشتباهات قضایی گردیده یا محکومیت قضایی یافتهاند و هم چنین محو ساختن آثار محکومیت کیفری اشخاصی است که به دنبال ارتکاب جرم و محکومیت کیفری حتی با تحمّل مجازات به طور کامل، از حقوق اجتماعی و سیاسی محروم شدهاند و ادامهی این محرومیت علاوه بر این که مغایر با عدالت و انصاف است به سود جامعه نیز نخواهد بود.
اعادهی حیثیت تدبیری است برای تسهیل حضور آنها و اعمال رافت اسلامی و انسانی تا مجددا به جامعه بازگشته و از حقوق اجتماعی و شهروندی بهرهمند شوند. این نهاد حقوقی از مبانی متقنی مانند جبران خسارت مادی و معنوی، حفظ حیثیت و کرامت انسانی و تربیتپذیری انسان در نظام اسلامی، برخوردار است و رابطه نزدیک با نهاد «توبه» در فقه اسلامی دارد. لذا در اصلاح و باز پذیری مجرم در جامعه و پیشگیری از ارتکاب جرم مجدد نقش ارزنده ایفاء میکند.
قانونگذار باید با توجه به مبانی، آثار و کارکرد اعاده حیثیت مقررات واضح و روشنی را تصویب کند تا از یک سو زمینه طرح شکایات مغرضانه و بیاساس از میان برود و قاضی ملزم گردد که نهایت دقت و جامعنگری را در صدور حکم و محکومیت کیفری به کار بندد و از سوی دیگر فردی که بعد از تحمّل کامل مجازات اصلاح شده و معاشرت نیکویی از خود بروز داده است بتواند با استفاده از اعادهی حیثیت به زندگی شرافتمندانه اجتماعی باز گردد و گذشته تاریک خود را جبران نماید.
خلاصه ماشینی:
قانونگذار باید با توجه به مبانی، آثار و کارکرد اعاده حیثیت مقررات واضح و روشنی را تصویب کند تا از یک سو زمینه طرح شکایات مغرضانه و بیاساس از میان برود و قاضی ملزم گردد که نهایت دقت و جامعنگری را در صدور حکم و محکومیت کیفری به کار بندد و از سوی دیگر فردی که بعد از تحمل کامل مجازات اصلاح شده و معاشرت نیکویی از خود بروز داده است بتواند با استفاده از اعادهی حیثیت به زندگی شرافتمندانه اجتماعی باز گردد و گذشته تاریک خود را جبران نماید.
com حیثیت و حرمت افراد جامعه که مورد توجه همه مکاتب حقوقی به ویژه مکتب حقوقی اسلام قرار گرفته است، ممکن است در جریان عدالت کیفری به دلیل شکایتهای واهی، تقصیر قاضی، تبانی شهود و به ویژه بعد از ارتکاب جرم و محکومیت کیفری شدیدا مخدوش و موجب محرومیت افراد از حقوق و مشارکت اجتماعی گردد.
اعاده حیثیت به عنوان یکی از تأسیسات مترقی حقوق جزا برای تضمین حقوق افراد و جامعهپذیری و مشارکت اجتماعی آنان در قوانین وضعی بسیاری از کشورها از جمله ایران و افغانستان پیشبینی شده است و بر اساس آن اشخاصی که بنا به شکایتهای واهی و یا تقصیر و اشتباه قاضی در فرایند محاکمه و رسیدگی به اتهام، بر چسپ مجرمانه خوردهاند و حیثیت و اعتبار اجتماعی آنان لکـهدار شده است، میتوانند اعاده حیثیت نموده و موقعیت اجتماعی و حقوقی خود را باز یابند.