چکیده:
در نوشتار حاضر ضمن بیان عفو و افتراق و اشتراک آن، اصطلاحات قریب آن نیز از دیدگاه قرآن و حدیث مورد بررسی قرار داده شده است مفسران و اندیشمندان اسلامی با شیوه های خاص خود هریک در اثبات اهمیت و فضیلت و محل عفو بسیار کوشیدهاند و مفسران با استفاده از آیات قرآن بیان کردند که ما باید دیگران را عفو کنیم چنان که دوست داریم مورد عفو واقع شوید و خدا گناهانمان را نیز بیامرزد و همچنین یادآور شدند که نبودن عفو و گذشت، در افراد و ننشاندن خشم و غضب و نداشتن صبر و تحمل در برابر دیگران جامعه ما را دچار مشکل خواهد کرد، و نیز در تبیین فضیلت عفو بیان شده که عفو از اخلاق خدای تبارک و تعالی است و او عفوّ و غفور و برّ و رحیم و رئوف و عطوف است و همچنین به استناد آیات، عفو را از اخلاق پیامبر اسلام شمردهاند و نهایتا در این مقاله محل لزوم وجو از عفو نیز از نظر اندیشمندان و صاحب نظران اسلامی عفو توضیح داده شده است.
خلاصه ماشینی:
عفو، صفح، حلم، صبر، کظم غیظ طرح مسأله انسان در زندگانی خود مردم را از نظر عقول، مختلف و از حیث نفوس، متباین میبیند و طبایع و مزاجهایشان را مخالف یکدیگر و خواستههای دل و هوسهای درونی آنان را واژگونه مشاهده میکند و با این حال ناچار است که با آنها معاشرت داشته باشد، اما چگونه این امر ممکن است در حالی که اختلافشان با هم ناسازگار و شرایط نامساعد و وضع چنان آشفته است که سوء خلق و حسد و خشم و نارضایتی و کینه و دشمنی مشاهده میشود تا آنجا که بدیها آشکار گشته و تجاوز از حد و ظلم و انتقام فراگیر شده است، و بعد چگونه مؤمن برای تربیت خود و دیگران یا امر به معروف و نهی از منکر ، توانایی پیدا می کند؟ و چگونه میتواند عبادتهای اجتماعی از قبیل حج و نمازهای واجب روزانه را با جمعه و جماعت در مساجد انجام دهد و با خانواده، خویشاوندان و دوستان و عامه مردم چگونه زندگی کند، درحالیکه طبایع و اندیشه ها را متفاوت میبیند و این امر به تعارض و تضاد منجر میشود؟ حال چگونه خواهد بود وقتی که آدمی بداخلاق باشد، که به قول ( امام علی علیهالسلام) فرد بداخلاق بسیار بیفکر و تلخ زندگی است (السیئ الخلق کثیر الطیش منغص العیش) (تمیمی آمدی ، 1366، ج 1، ص322).